مهاجم دوست داشتنی | نقد و بررسی فیلم Tomb Raider

بیست و دو سال پیش هنگامی که لارا کرافت برای اولین بار وارد دنیای بازی‌های رایانه‌ای شد، کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که یک شخصیت مؤنث بتواند تصویری آن‌قدر نیرومند از خود برای مخاطبان خلق کند که پس از ده‌ها سال هم‌چنان جزو بهترین عناوین بازی‌های رایانه‌ای قرار بگیرد. به رسم بسیاری آثار موفق دیگر در حوزه‌ی بازی‌های رایانه‌ای، لارا کرافت هم فرصت حضور بر پرده‌ی نقره‌ای را پیدا کرد. متاسفانه دو فیلمی که پیش از این بر اساس مجموعه‌ی «مهاجم مقبره» ساخته و به اکران در آمد، نتوانست آن‌طور که باید توجه بینندگان و طرفداران مجموعه‌ی یاد شده را به خود جلب کند؛ اما با تولد مجدد این مجموعه‌ در سال ۲۰۱۳، دنیای سینما هم تصمیم به روایت مجدد ماجراهای لارا گرفت. فیلم جدید Tomb Raider یا همان «مهاجم مقبره» که امسال اکران شد، توانست بیش از نسخه‌‌های پیشین نظر مخاطبان و منتقدان را جلب کند. با دنیای بازی همراه شوید تا بیشتر با این اثر آشنا شویم.

از آنجلینا جولی تا آلیشیا ویکندر

داستان‌های مجموعه‌ی لارا کرافت را می‌توان به ۲ دوره تقسیم کرد. در دوران اول این مجموعه که جمعا ۹ بازی را شامل می‌شود، تصویری «مرد پسند» از لارا کرافت ارائه شد: زنی زیبا، جذاب، نترس و به شدت پولدار که عاشق ماجراجویی است. این نسخه از لارا به شدت وام‌دار شخصیت دکتر جونز از مجموعه‌ فیلم‌های «ایندیانا جونز» بود. با توجه به موارد یاد شده، هالیوود هم در روایت خود از این شخصیت با معرفی آنجلینا جولی در نقش لارا کرافت سعی در ارائه‌ی تصویری جذاب و خشن از او داشت. با توجه به شهرت آن روزهای آنجلینا جولی به دلیل بازی در فیلم‌های اکشنی مثل «آقا و خانم اسمیت»، انتخاب وی در این نقش چندان هم نابه‌جا نبود، البته طرفداران دو آتشه‌ی لارا دوست داشتند تا بازیگر نقش اصلی این فیلم هم مثل بازی، اصالتا انگلیسی باشد. در سال ۲۰۱۳ دوران جدید مجموعه‌ی لارا کرافت آغاز شد. این‌بار به دلیل نگارش داستان توسط «ریهانا پاچت» و «سوزان اوکانر»، نگاه جنسی و مردانه به شخصیت لارا کرافت کاملا تغییر کرد. لارا دیگر کسی نبود که در جنگل‌های آمازون و صحراهای مصر تنها یک لباس شنای یک‌سره و شلوارک به تن کند! در این سری شخصیت لارا کرافت طبیعی‌تر و آسیب‌پذیر بود و همین امر باعث می‌شد تا بازیکنان بیش از پیش بتوانند با این شخصیت هم‌زاد پنداری کنند. خوشبختانه نسخه سینمایی جدید «مهاجم مقبره» هم از همین فرمول استفاده کرد. «روآر اوتاگ»، کارگردان نروژی و تازه‌کار هالیوود با وفاداری کامل به سری جدید «مهاجم مقبره»، داستان رویارویی لارا و گروه مخفی «تثلیث» (Trinity) را بر پرده‌ی نقره‌ای روایت کرد. در این اثر آلیشیا ویکندر، بازیگر جوان انگلیسی نقش لارا کرافت را ایفا می‌کند. شاید بهترین نقش‌آفرینی ویکندر را بتوان در فیلم «نوری میان اقیانوس‌ها» مشاهده کرد. حضور او در این فیلم و درکنار «مایکل فسبندر»، بازیگر کهنه‌کار و موفقی که خود در فیلم «فرقه‌ی قاتلان» (Assassin’s Creed) با اقتباس‌های سینمایی از جهان بازی‌های رایانه‌ای آشنا شده بود، در نقش زنی تنها در حسرت مادر بودن، توانایی این بازیگر جوان را به جهانیان ثابت کرد. ویکندر در فیلم «مهاجم مقبره» هم سعی کرد تا با ایفای نقش دختری تنها و پرتلاش، بینندگان را از نظر احساسی به شخصیت لارا کرافت نزدیک کند. این بار لارا کرافت دنیای سینما، بازیگری انگلیسی بود که نه زندگی خصوصی وی مملو از حاشیه‌های جور واجور بوده و نه تصویری کلیشه‌ای از «زن هالیوودی» را به مخاطب القا می‌کرد. ویکندر برای ایفای نقش لارا کرافت زیر نظر «الکساندر اسکارزگارد»، مربی‌ بدن‌سازی آثاری مثل «زن شگفت انگیز» و «افسانه‌ی تارزان» آموزش دید و نزدیک به شش کیلو وزن اضافه کرد. او در مصاحبه‌های متعدد خود از سختی کار، کبودی، آسیب‌های فیزیکی و گرمای طاقت‌فرسا بارها سخن به میان آورد. تمام این موارد نشان می‌دهد که ویکندر، اوتاگ و به صورت کلی روند جدید سینمای جهان چه‌قدر برای از بین بردن و فاصله گرفتن از کلیشه‌های اغراق شده‌ی گذشته خود تلاش کرده‌اند. درست است که «مهاجم مقبره» جدید را نمی‌توان به هیچ وجه در حد و اندازه‌ی آثاری بزرگ با نقش اول‌های زن به‌یاد ماندنی مثل «هم‌چنان آلیس» با بازی جویلیانا مور یا «شکل آب» با بازی سالی هاوکینگز دانست، اما آلیشیا ویکندر در نقش لارا کرافت آن‌قدر بر اصلاح تصویر زنان در سینمای اکشن تاثیرگذار بود که «کلاریس لوفری» از مجله‌ی Independent از وی به عنوان «شاهدی بر مسیر پیشرفت شخصیت‌های مؤنث سینما» یاد می‌کند.

پایبند به ریشه‌ها

«مهاجم مقبره» را می‌توان به جرات بهترین اقتباس سینمایی از یک بازی رایانه‌ای دانست. برای اولین بار در میان اقتباس‌های سینمایی از بازی‌ها، نویسندگان «مهاجم مقبره» هیچ تغییر بزرگی در داستان مجموعه ندادند و از داستان بازی منتشر شده در سال ۲۰۱۳ برای این فیلم استفاده کردند. این وفاداری به اصل داستان تا جایی پیش رفت که برخی صحنه‌های فیلم دقیقا و تماما مثل صحنه‌های داخل بازی طراحی و فیلم‌برداری شده بودند؛ صحنه‌‌هایی مثل غرق شدن کشتی لارا یا سقوط او و زخمی شدن پهلوی وی. با توجه به موفقیت نسخه سال ۲۰۱۳ این بازی، چنین اقدامی از سوی فیلم سازان بسیار موجه و هوشمندانه است. از آنجایی که بسیاری از طرفداران سینما چندان اهل بازی‌های رایانه‌ای بزرگ نیستند، استفاده از داستانی که پیش از این آزمون خود را پس داده کاری منطقی به نظر می‌رسد. البته، داستان فیلم تفاوت‌هایی قابل توجه با مجموعه بازی‌ها داشت. مهم‌ترین تفاوت رویکرد علمی فیلم نسبت به وقایع به ظاهر ماورائی و جادویی کهن است؛ البته این روال «علم‌گرایی» هم مدت زیادی‌ست که در سینمای جهان و خصوصا هالیوود پرطرفدار شده و استفاده از آن در این فیلم هم ناشی از همین روند عمومی است. برخی جزئیات داستان هم در راستای جذابیت آن برای بازیکنانی که کلیت ماجرا را پیش از این در بازی تجربه کرده بودند، تغییر داده شده تا هم شخصیت‌پردازی و داستان زندگی لارا جذاب‌تر شود و هم تماشای فیلم برای دوست‌داران این مجموعه‌ی پرطرفدار خسته‌کننده نباشد. «مهاجم مقبره» به خوبی عناصر کلیدی بازی را به تصویر می‌کشد. حل معما و کشف اسرار معابد کهن یکی از عناصر کلیدی بازی‌های لارا کرافت است. این بخش در بازی‌ها معمولا زمان زیادی از بازیکنان می‌گیرد و گنجاندن آن در فیلم عملا غیرممکن به نظر می‌رسد؛ اما کارگردان این اثر، اوتاگ، با افزودن صحنه‌های اکشن به سکانس‌های حل معما یا روایت آن در چند صحنه‌ی مختصر و مفید، در عین نشان دادن عناصر اصلی و محبوب سری «مهاجم مقبره»، مانع از خستگی و بی‌حوصلگی بینندگان شده و آنها را تا آخرین لحظه پای فیلم نگاه می‌دارد.

فیلم «مهاجم مقبره» که تحت نظر شرکت Square Enix ساخته شد، نمونه‌ی شایسته‌ای از اقتباس سینمایی از بازی‌هاست، نمونه‌ای که همه‌ی ما دوست داریم بیشتر با همتایانش آشنا شویم. این فیلم نشان داد که برای ساخت یک فیلم پرفروش از یک بازی پر فروش‌تر، نیازی به تغییر همه‌ی عناصر و شخصیت‌های اصلی بازی نبوده و برعکس، باید به عناصری که منجر به موفقیت بازی شده‌‌اند، پایبند بود. موفقیت «مهاجم مقبره» در گیشه و نظرات تقریبا مثبت منتقدان نسبت به آن می‌تواند نوید دهنده‌ی تغییر مسیر اقتباس‌های سینمایی از بازی‌ها باشد، تغییری که همه‌ی ما طرفداران سرزمین‌های خیالی دیجیتال مدت‌ها در انتظار آن بودیم.