شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌ها را بیشتر بشناسید

در صنعت بازی های رایانه‌ای، عرضه‌ی دیجیتالی به عنوان یک فرایند تحویل بازی ویدئویی تحت محتوای دیجیتالی شناخته می‌شود؛ بدون رد و بدل کردن، یا خرید و فروش مدیای فیزیکی. این فرایند از سال‌های اولیه‌ی ۱۹۸۰ میلادی به وجود آمده،‌ اما رواج آن و به خصوص حضور آن در بازار بازی‌های رایانه‌ای، بعد از دستاورد‌های مهندسان الکترونیک و زیاد شدن پهنای باند در سال‌های ابتدایی ۲۰۰۰ میلادی آغاز گردیده‌ است.

در حال حاضر، این فرایند، از طریق شبکه‌ی حهانی وب صورت می‌پذیرد.

گزارش‌ها در مورد فروش دیجیتالی بازی‌ها، حاکی از محبوب‌تر شدن این نوع از فروش دارد. به طوری که بسیاری از آمارها نشان‌دهنده‌ی کم شدن فروش بازی‌ها در فروشگاه‌ها است. خرده فروشی‌های تمام جهان، با این‌که عرضه‌ی فیزیکی خود را از طریق اینترنت هم انجام می‌دهند، اما نسبت به گذشته از مشتریان کمتری برخوردارند و رفته رفته بر اعضای استفاده کننده از شبکه‌هایی هم چون استیم، XBLM، GOG.com و PS Store اضافه می‌شود. اما؛ این آمار تنها برای بازی‌های رایانه‌ای صدق نمی‌کند؛ بر اساس گزارش‌های ثبت شده، پس از این که اولین شبکه‌ی فروش دیجیتالی «موزیک» راه‌اندازی شد، فروش CDهای آلبوم خوانندگان تا نصف کاهش داشت. در همان سال‌ها بود که یکی از معتبرترین خرده‌فروشان کانادایی با نام تجاری Sam the Record Man به دلیل کم شدن فروش فروشگاه‌های خود از این شبکه‌ها گلایه داشت. وی تا سال ۲۰۰۸ حداقل نیمی از فروشگاه‌های خود را تعطیل کرد.

اکنون می‌توان iTunes را یکی از محبوب‌ترین و معتبرترین شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی آهنگ معرفی کرد.

اما در مورد بازی‌های رایانه‌ای وضعیت تا حدودی متفاوت است. حجم زیاد بازی‌های رایانه‌ای مهم‌ترین عامل کم‌تر بودن محبوبیت عرضه‌ی دیجیتالی در میان دیگر محصولات است. با این حال طبق آمار NPD، میزان استفاده از این سرویس‌ها امسال ۱۷ درصد رشد داشته است و همین طور رو به رشد است. تعداد شبکه‌های عرضه کننده‌ی بازی‌ نیز در سال‌های اخیر بیشتر شده است.

بعد از به وجود آمدن شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌های رایانه‌ای، ظهور محتواهای قابل دانلود و بازی‌های مستقل دیجیتالی از اتفاقاتی بود که در صنعت بازی های رایانه‌ای رخ داد و تا حدودی این عرصه را دگرگون کرد. اکنون دیگر کاربران بازی‌های رایانه‌ای فقط برای آنلاین بازی کردن نیاز به اینترنت ندارند.

از میان شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی، مطمئنا استیم متعلق به شرکت والو شناخته شده تر از دیگر شبکه‌ها است. این شبکه که توسط Valve در سپتامبر ۲۰۰۳ راه‌اندازی شد، اکنون به قدری فراگیر شده است که کاربران پلتفرم های Windows , MAC , PS3, iOS, Android و تا چند وقت آینده لینوکس می‌توانند از این سرویس استفاده کنند. گفتنی است تا اگوست ۲۰۱۲ تعداد بازی‌های این شبکه به ۱۵۰۰ عنوان رسیده است. تعداد کاربران این شبکه نیز که عمده‌ی خریداران محصولات آن را تشکیل می‌دهند (عضویت در استیم رایگان است)، به بیش از ۲ میلیون نفر رسیده است. استیم را می‌توان توسعه یافته ترین شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتالی هم نامید.

بعد از استیم می‌توان شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌های رایانه ای برای پلتفرم‌های Windows و لینوکس ساخته‌ی شرکت DesuraNET را نام برد که از محبوبیت و معروفیت بسیار کمتری نسبت به استیم برخوردار است. این شبکه که با نام Desura شناخته می‌شود، در حال حاضر تنها سیستمی است که تحویل بازی های رایانه‌ای برای لینوکس را به صورت دیجیتال فراهم آورده است. مهم‌ترین تفاوت این شبکه‌ی عرضه دیجیتالی با استیم، این است که مختص بازی های مستقل (Indie) است. همچنین این شبکه ارتباط مستقیمی با انجمن ماد سازی Mod DB دارد. (Mod DB را باید حتما به خاطر ماد بازی کرایسیس ساخته‌ی ایرانی‌ها به یاد داشته باشید. دموی Wartime را از این انجمن دانلود نکرده‌اید؟) Desura نسبت به استیم بسیار جوان‌تر است چرا که این شبکه فعالیت خود را از دسامبر ۲۰۰۹ رسما آغاز کرد.

الکترونیک آرتز نیز شرکت بعدی است که مدتی است فعالیت جدی خود را در عرصه‌ی عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌های رایانه ای آغاز کرده است. با این‌حال، Origin (فروشگاه الکترونیک‌آرتز) نه به محبوبیت و نه معروفیت دیگر شبکه‌ها نرسیده است. به همین جهت، برخی بازی‌های این ناشر، بر روی استیم هم منتشر می‌شوند. بد نیست بدانید Origin از دیرباز با الکترونیک آرتز بوده است. قبل از این، الکترونیک آرتز به جای برنامه‌ی Origin با این نام، از عناوینی چون EA Download Manager و EA Downloader استفاده می‌کرد. این شبکه‌ها از ۲۰۰۶ راه‌اندازی شده بودند. بعد از به وجود آمدن رسمی Origin از ژوئن ۲۰۱۱ این شبکه شکل متمرکز تری به خود گرفت؛ تا این‌که پیش‌بینی می‌شود به زودی به مهم‌ترین رقیب استیم تبدیل شود. یکی از مهم‌ترین اتفاقات حیات Origin بر سر حذف بازی کرایسیس ۲ از استیم و انحصاری شدن آن برای Origin است که در بدو تولد این سیستم رخ داد. همین اتفاق نگرانی‌ دارندگان دیگر شرکت‌های ارائه دهنده‌ی شبکه‌های عرضه دیجیتالی را بر انگیخت، چرا که شایعه شده بود الکترونیک‌ آرتز می‌خواهد بازی‌های خود را از همه‌ی این شبکه‌ها حذف کند و برای خود یک شبکه ی انحصاری بسازد. این شایعه با صحبت های مدیران EA رد شد، آن‌ها گفتند که تصمیم حذف Crysis 2 را والو بنا به قوانین خود گرفته است و آن‌ها نقشی نداشته‌اند. بعد از این موضوع، Crysis 2: Maximum Edition به عنوان محتوای قابل دانلود بازی، بر روی استیم عرضه شد. بعد از آن بازی‌هایی چون Alice: Madness Returns هم علاوه بر این‌که برچسب «در انحصار Origin» را داشتند در دیگر شبکه‌ها همچون استیم منتشر شدند. با این‌حال، EA و استیم در پس پرده‌ی همکاری نزدیکشان جنگی نیز با هم در این رابطه دارند. بازی Battlefield 3 به جز استیم، بر روی دیگر شبکه‌های عرضه دیجیتالی عرضه شده است!

سونی دیگر شرکت بزرگی است که یک فروشگاه اینترنتی برای عرضه‌ی بازی‌های رایانه‌ای و محتواهای مشابه برای خود دست و پا کرده است. فروشگاه پلی استیشن‌ (The PlayStation Store) برای کاربران کنسول‌های سونی، اعم از PS3, PSVita و PSP راه‌اندازی شده است. در این فروشگاه، بازی‌های کامل، بازی‌های مستقل، بسته‌های الحاقی و محتواهای اضافی یافت می‌شود. اعضای این فروشگاه می‌توانند هم خرید پولی داشته باشند و هم محتواهای رایگان این شبکه را دانلود کنند. کاربران PC هم می‌توانند به این شبکه متصل شوند. فروشگاه پلی استیشن، از سال ۲۰۰۶ راه‌اندازی شده و بعد از آن توسعه یافته است. PSVita تنها محصول سخت‌افزاری سونی است که از بدو ورودش با شبکه‌ی PS Store همخوانی داشت. یکی از کاربردهای مهم این شبکه، عرضه‌ی رایگان دموهای قابل بازی بازی‌های PS3 مخصوصا عناوین انحصاری است.

فروشگاه مجازی مایکروسافت لایو دیگر شبکه‌ی عرضه‌ی محصولات بازی‌های رایانه‌ای و متفرقه به صورت دیجیتالی است. این شبکه‌ی محبوب و پرکار که پر محتواترین شبکه‌ی حاضر هم شناخته می‌شود، از سال ۲۰۰۵ برای کاربرانی که کنسول مایکروسافت را خریداری کردند به راه افتاد. بعد از آن در اواخر سال ۲۰۰۶ این سرویس به PC هم راه یافت. The Xbox Live Marketplace علاوه بر بازی‌ها، در طبقه‌بندی‌های مختلف، فیلم‌ها و موزیک‌های جدید را نیز به فروش می‌گذارد. دموی بازی‌ها و بازی‌های کامل و همچنین بازی‌های مستقل از این شبکه قابل دریافت‌اند. محصولاتی دیگر همچون تصاویر بازی‌ها و آواتارها و … نیز در این شبکه یافت می‌شوند. فروشگاه مایکروسافت به شاخه‌های متعددی تقسیم می‌شود. واحد پول این شبکه، «امتیاز مایکروسافت» است که می‌توان آن ها را از طریق فروشگاه‌ها و یا از طریق اکانت PayPal تهیه کرد.

اما شرکت رقیب یعنی نینتندو نیز از رقبا عقب نمانده و شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتالی خود را داراست. Wii Shop Channel فروشگاه آنلاین نیتندو وی است که از سال ۲۰۰۶ کار خود را آغاز کرده و بازی‌های Wii را به صورت دیجیتالی عرضه می‌کند. محتوای قابل دانلود از این شبکه باید از یکی از پرتال‌های Virtual Console, WiiWare, و یا Wii Channels خریداری شود. هزینه‌ای که بابت خرید از این فروشگاه باید پرداخت شود در قالب امتیاز نینتندو (Wii Points) است که از طریق کارت‌های اعتباری در سراسر جهان قابل خریداری است. این شبکه که مخصوصا برای بازی‌های Wii ساخته شده است، یک برادر ناتنی هم دارد که مخصوص بازی‌های DS است. اخیرا یک شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتال برای ۳DS هم راه‌اندازی شده است. گفتنی است نینتندو از پیشگامان راه‌اندازی شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌های رایانه‌ای در جهان است.

اما بعد از این شبکه‌ها چند سیستم کوچک اما محبوب نیز در این زمینه به چشم می‌خورند. شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتال بازی‌های «قدیمی» که توسط زیرمجموعه‌ی CD Project Red اداره می‌شود و GOG (مخفف Good Old Games) نام دارد؛ یکی از این شبکه‌ها است. این شبکه از اگوست ۲۰۰۸ میلادی شروع به کار کرده است و اکنون در الکسا رنکی حدود ۱۱۰۰۰ دارد. (رنک سایت دنیای بازی ۳۱۰۰۰ است!) در این شبکه بازی‌های خوب قدیمی به صورت رندم به قیمت‌های پایین معمولا ۵ و یا ۱۰ دلار به فروش می‌رسند. محبوبیت بازی‌های قدیمی، همچنین کم حجم بودن این بازی‌ها نسبت‌ به بازی‌های اخیر، در کنار تخفیف‌هایی که گاها قیمت بازی‌ها را تا ۱ دلار هم کاهش می‌دهند باعث شده این سرویس از محبوبیت خاصی برخوردار باشد و شناخته شده‌تر از دیگر سرویس‌ها است.

بعد از GOG می‌توان به GamersGate اشاره کرد که یک شبکه‌ی آنلاین سوئدی است و با بیش از ۱۵۰ ناشر همکاری دارد. این شبکه نیز از رقبای استیم و … به شمار می‌رود و تا اگوست ۲۰۱۱ بیش از ۳۰۰۰ عنوان در این شبکه به فروش می‌رسد. این سرویس در سال ۲۰۰۶ توسط Paradox راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۰۸ پیشرفت زیادی کرد به طوری که درخواست ناشران برای عرضه‌ی بازیشان بر روی این شبکه آن‌چنان افزایش یافت که پارادوکس تصمیم گرفت این شبکه را به شرکتی مستقل تبدیل کند. کارکنان این شرکت در حال حاضر فقط ۸ نفر هستند!

Direct2Drive یا به اختصار D2D را می‌توان یکی از باسابقه‌ترین شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتالی بازی‌ها و محتوای مدیا دانست. این سرویس که در سال ۲۰۰۴ راه‌اندازی شد، هم‌اکنون به عنوان یکی از بهترین سرویس‌دهندگان از نظر سرعت تحویل محتوا شناخته می‌شود. با این حال هنوز به هدف خود یعنی کنار زدن استیم نرسیده است. جالب این‌که صاحب فعلی این شبکه یعنی شرکت Gamefly آن را در سال ۲۰۱۱ از گروه سرگرمی‌های IGN خریداری کرد. شعار این شبکه «امروز بخرید، تا ابد تصاحب کنید» است. Direct2Drive اسپانسر جایزه‌ی ۱۰۰۰۰ دلاری مسابقه‌ی «جشنواره بازی‌های مستقل» به نام D2D Vision Award است.

مطمئنا شما هم نام GameStop خرده فروش معروف امریکایی را شنیده‌اید. این شرکت بزرگ که چندین سال است به عرضه‌ی فیزیکی بازی‌ها در فروشگاه‌های خود در سراسر جهان (منهای ایران) می‌پردازد؛ از سال ۲۰۱۱ با خرید شبکه‌ی عرضه‌ی دیجیتالی Stardock موسوم به ImPulse وارد عرصه‌ی فروش بازی‌ها به طریق دیجیتالی نیز شده است. این شبکه از سال ۲۰۰۸ فعالیت خود را آغاز کرده و توسط ناشرانی چون اکتیویژن، یوبی‌سافت، آتاری، اپیک و THQ پشتیبانی می‌شود.

برخی دیگر از شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتال بازی‌های رایانه‌ای همچون Kickstarter (که بیشتر فعالیت حمایتی از بازی‌ها و محصولات مستقل دارد -صندوق حمایت-) و DotEmu که متعلق به یک فرد فرانسوی و یکی از شبکه‌های خرده‌پا است، نیز در این حوزه فعالیت دارند. با کمک این شبکه‌ها شما به راحتی در هرجای دنیا (منهای ایران) می‌توانید بازی مورد علاقه‌ی خود را خریداری و دانلود کنید.

شبکه‌های دیگری نیز در سال‌های قبلی فعالیت می‌کردند که اکنون دیگر فعالیت‌ آن‌ها متوقف شده است. دلیل اصلی کنار گذاشته شدن این سرویس‌ها تمام شدن عمر پلتفرم‌ آن‌ها است. همچنین شرکت‌هایی که دارنده‌ی این سرویس‌ها بودند، با ارتقا دادن شبکه‌ی خود و تغییر نام آن، سیستم قبلی را از کار انداخته‌اند. لیست این سرویس‌ها را در زیر مشاهده می‌کنید:

• GameLine (early 1980s)
• Famicom Modem (1988)
• Nintendo Power (cartridge) (19??)
• Sega Channel (1994)
• Satellaview (1995)
• Nintendo 64DD Randnet (December 1999)
• iQue Player (2003)

سیستم‌های ابری عرضه‌ی بازی‌های رایانه‌ای نسل جدیدی از فروشگاه‌های مجازی را به وجود آورده‌اند. هم‌اکنون حدود ۲۰ درصد از اخبار بازی‌های رایانه‌ای به این شبکه‌ها مرتبط است. به همین دلیل فرصت را غنیمت شمرده و کاربران دنیای بازی را با این شبکه‌ها آشناتر کردیم. امید است مفید واقع شود.

به زودی منتظر تاریخچه‌ی شبکه‌های عرضه‌ی دیجیتال بازی‌های رایانه‌ای باشید …

گرداوری: سعید زعفرانی

این مطلب متعلق به سایت دنیای بازی است و هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع و نام نویسنده، پیگرد خواهد داشت.