یادداشت: بازار گیم ایران به چه سمتی می‌رود؟

بازی‌ها، روز به روز بهتر می‌شوند. گرافیک بازی‌ها بهبود می‌یابد، انیمیشن‌ها افزایش می‌یابند، دنیای بازی‌ها وسیع‌تر می‌شود، آزادی عمل گسترش پیدا می‌کند و هزاران چیز دیگر. هر جور اقدامی که می‌تواند بازی را پرفروش‌تر کند. و در بین این، ساده‌تر کردن بازی‌ها. بازار گیم به چه سمتی می‎رود؟ آخرین باری که یک Hardcore واقعی بازی کردید کی بود؟ ۸ یا ۱۰ سال پیش؟ آیا در این سال‌ها، که غرق در بازی‌های جلایافته‌تر و نسل جدید‌تر بودید، بازگشتی به گذشته داشتید؟ اگر یاد یک بازی قدیمی‌ای افتادید و دوباره به سراغ‌اش رفتید، چند دقیقه آن را بازی کردید؟ اصلا به دقیقه رسید؟ یا اینکه به‌سرعت به بهانه‌‌های گوناگونی از جمله گرافیک پایین یا رزولیشن کم یا هرچیز دیگری بازی را سریع تر از چیزی که می‌شود فکرش را کرد بسته و سپس آنینستال کردید؟

همه‎‌ی این‌ها طبیعی است و تقصیر شما نیست. تقصیر سازندگان و توسعه دهندگانی است که برای سود یا فروش بیشتر، خیلی نامحسوس و زیر پوستی و آجر آجر از سر و ته بازی‌ها زدند و استاندارد بازی‌های سخت و پر زحمت آن دهه‌ها را به استاندارد هر چه آبکی‌تر بهترِ امروز تبدیل کردند. سازندگانی که سبک‌ها را دگرگون کردند و بازار را به سمت بازی های آسان‌تر کشاندند. بقول رضا قرالو “کدام بازی در طی سالیان اخیر مرحله‌ای در خود داشته که بالای یک ساعت برایش زمان صرف کرده‌اید؟!”. دوست دارید بدانید اقدامات سلسله وار این دوستان، چقدر روی شما اثر گذاشته است؟ فقط کافیست به عقب برگردید و ببینید چقدر تحمل انجام بازی‌هایی مثل Torment یا Baldur’s Gate و یا Might and Magic، و بازی‌های مشابه را دارید. تابه‌حال شده یک‌بار از خودتان بپرسید چرا شرکتی مثل آبسیدیان ۱۳۵ کارمند و شرکتی مثل بلیزارد ۵,۰۰۰ نفر کارمند دارد؟

منصفانه‌تر که نگاه می‌کنیم اما، جنبه‌ی دیگری را هم می‌بینیم، در بازار جهانی فقط این سازنده‌ها نبودند که بازی‌ها را آسان‌تر کردند، مگر چنین چیزی ممکن است؟! تا درخواست بازیکنان نباشد و تا بازی‌های آسان‌تر فروش بیش‌تری نداشته باشند سازندگان اصلا به سمت این جور بازی‌ها نخواهند آمد، پس دلایل دیگری هم هست. بله هست و دلیل اصلی این تغییرات اکثرا ناخوشایند، گسترش تکنولوژی است. زمان انتشار Torment و M&M فقط دست گیمرهای واقعی به دستگاه‌ها و سخت افزار و شرایطی که بشود بازی را اجرا کرد می‌رسیده است. بعلاوه، بازی‌ها اینقدر شناخته‌شده و همه گیر نبوده‌اند. اما حالا، چه خانه‌ای است که در آن رایانه و دستگاه‌های اجرا کننده‌ی بازی نباشد؟ تکنولوژی گسترش یافته، مخاطبان مختلف وارد بازار شده و در نهایت شرکت‌های توسعه دهنده بازی‌های سابق خودشان را برای گروه‌های کژوال‌باز هم قابل بازی کرده‌اند. یعنی اصل بازی را تغییر نداده‌اند، بازی‌های‌شان را با فورمول “آسان برای یادگیری، سخت برای حرفه‌ای شدن” هماهنگ کرده‌اند.

اما در ایران، وضع متفاوت است. فورمول سازندگان و ناشران این است:”از بیشعوری مخاطب سوء استفاده کن.” بله دقیقا همینطور است. اگر در این برنامه‌های انتشار بازی بدنبال بازی‌های خوب می‌گردید، بازی‌های ناموفق را دانلود کنید، بازی‌هایی که سازندگان آن می‌خواستند بازی‌ بسازند و علاوه بر یک فروش عادلانه، به شکلی منصفانه بازیکن را سرگرم کنند. بازی‌هایی که هیچ هنری در آن‌ها نیست، و اکثرا کپی و تقلید‌های نصفه و نیمه از بازی‌های خارجی هستند، به ماشین پول ساز تبدیل شده‌اند. توسعه دهندگانی که می‌خواهند شعور و انتظار گیمر را بالا ببرند، ورشکست می‌شوند و سازندگانی که بازی‌های تجاری با فورمول انحصاری‌شان می‌سازند، یک شبه ره صد ساله می‌روند. پیدا کردن این بازی‌های موفق خیلی راحت‌تر است، فقط به بخش برگزیده‌های این برنامه‌ها نگاهی بیاندازید، و همچنین پرفروش‌ها.

حرف من با شما، گیمر حرفه‌ای یا غیر حرفه‌ای، تازه‌کار یا قدیمی این است: خودتان کلاه خودتان را قاضی کنید، تشخیص بازی ارزشمند از بی‌ارزش خیلی راحت است، طوری که خود سازندگان بازی این را لو می‌دهند. وقتی می‎‌بینید سازنده‌ی یک بازی برای فروش بازی از تصاویر بازیگران استفاده کرده، مطمئنا این بازی، بازی نیست که بتواند روی پاهای خودش بایستد. این طور بازی‌ها، یعنی بازی‌هایی که جذابیتی خارج از اصل خود بازی دارند–یا سوء استفاده از حس نوستالژی ملت–، زیاد شده‌اند و بازار را به سمت نابودی می‌کشانند و توسعه دهندگان اصیل و با کیفیت را هم، یا ورشکست می‌کنند و یا به سمت ساخت این جور بازی‌ها می‌کشانند. می‌گویند صنعت گیم ایران در بخش موبایل خیلی پیشرفت کرده اما چیزی که مشخص است فقط پسرفت است! آقایان افزایش دانلود پیشرفت گیم ما نیست، گسترش تکنولوژی است. روی چه حسابی تا اتفاقی می‌افتد می‌گویید صنعت گیم ایران مخصوصا در بخش موبایل پیشرفت کرده. کدام پیشرفت؟ بجز یک یا دو بازی از این صنعت که توانستند در خارج از کشور، یعنی جایی که برخلاف اینجا گیمر‌ها انتظاراتی دارند، موفق شوند؟ که آن بازی‌ها هم، اکثرا بازی‌های ناموفق داخلی بوده‌اند. نمی‌خواهم همین الان حرف من را قبول کنید، خودتان بروید و چک کنید و ببینید وضعیت تا چه حد وخیم است. بروید و کامنت‌های به اصطلاح گیمرهای ما را در همین برنامه‌های انتشار بخوانید و اوج فاجعه را خودتان لمس کنید.

همه چیز ما عین همه چیز ماست.

این وضعیت، فقط دستاورد توسعه‌دهندگان و منتشرکنندگان نیست، مقصرترین گروه در این بین، گیمر‌ها هستند. از حکیم اُرُد بزرگ جمله‌ای شنیده ام که مضمون‌اش تقریبا این چنین است:”تا مردم بر داشته‌ها و حقوق خویش آگاه نشوند، گامی برای نگهداری از آن‌ها بر نمی‌دارند.” وضعیت بازار داخلی هم این‌چنین است، گیمر‌هایی که با بازی‌هایی امثال CoC گیمر شده‌اند– یعنی اکثریت موبایل بازان کنونی–، چه چیزی از حق و حقوق و ارزش وقت و پول می‌دانند؟ تا انتظارات این گیمر‌های داخلی متناسب نشود، نه فقط بازی هنری و ارزشمند، و صادراتی نخواهیم ساخت، بلکه بازار های داخلی را پر از آشغال های تجاری یک بار مصرف می‌کنیم. در این صورت، گیم ما بزودی مشابه سینمای ما، به یک صنعت راکد و صرفا با مصرف داخلی تبدیل خواهد شد.