رتروز: فاینال فانتزی ۴ (Final Fantasy IV)

در بحبوحه‌ی بازار بازی‌های AAA و بلاک‌باسترهای مدرن، بد نیست هر از چند گاهی هم نگاهی به بازی‌های قدیمی یا رترو بیاندازیم و علاوه بر تجدید خاطرات، به یاد آوریم صنعت بازی امروزه از کجا آغاز شد و عناوین رترو چرا محبوب هستند. در ادامه با دنیای بازی و آخرین مقالات بازی همراه شوید، چون می‌خواهیم شما را به خواندن هفتمین قسمت «رتروز» دعوت کنیم؛ این قسمت: بازنگری بازی فاینال فانتزی ۴ (Final Fantasy IV) + داستان بازی فاینال فانتزی ۴.

شناسنامه‌ی بازی

نام بازی: Final Fantasy IV

تاریخ انتشار: سال ۱۹۹۱(SNES) / ۱۹۹۷ (پلی‌استیشن) / ۲۰۰۵ (Gameboy Advance) / ۲۰۰۸ (دی‌اس) / ۲۰۰۹ (Wii) / ۲۰۱۱ (پلی‌استیشن پورتابل) / ۲۰۱۲  (تلفن‌های همراه هوشمند) / ۲۰۱۴ (پی‌سی)

پلتفرم(های) اصلی: SNES

سازنده: Square

ناشر: Square Enix

۲ یا ۴؟!

وقتی حرف از نسخه‌ی چهارم فاینال فانتزی می‌شود، بر خلاف نسخه‌ی سوم، حرف برای گفتن بسیار است. چرا که بدون شک نه تنها با یکی از بهترین بازی‌های این فرانچایز وسیع طرف هستیم، بلکه در مقابل یکی از بهترین بازی‌های نقش آفرینی تاریخ قرار داریم. با گذشت بیش از سی سال از نخستین انتشار این بازی بر روی SNES، هنوز هم طرفداران فاینال فانتزی علاقه‌ی فراوانی به نسخه‌ی چهارم دارند. اما علت این علاقه چیست؟

مطلب پیشنهادی: رتروز: بازی فاینال فانتزی ۳

در بازنگری بازی فاینال فانتزی ۴ نخست باید مشخص کنیم که وقتی از فاینال فانتزی ۴ حرف می‌زنیم، کدام بازی مد نظرمان است! بدون شک می‌دانید که فاینال فانتزی ۷ مهمترین و مشهورترین بازی فرانچایز فاینال فانتزی است. اما کلود مو طلایی در کنار داستان شگفت انگیز و گرافیک خیره‌کننده‌ای که اخیرا در نسخه‌ی ریمیک به نمایش گذاشته، تاثیر مهم دیگری نیز در سری فاینال فانتزی داشت، و آن مرتب کردن اعداد این سری بود… .

اگر اندکی با صنعت گیم ژاپن آشنا باشید، احتمالا می‌دانید که ژاپنی‌ها بسیار متکی به بازار داخلی خودشان هستند و گاها حتی تمایلی به انتشار آثارشان در غرب ندارند. چه بسیار بازی‌هایی که هر ساله در ژاپن عرضه می‌شوند و رنگ بازارهای بین المللی را به خود نمی‌بینند. بازی دوم و سوم از سری فاینال فانتزی (که به ترتیب در سال ۱۹۸۸ و ۱۹۹۰ در ژاپن عرضه شدند) نیز تا مدت‌ها خارج از ژاپن منتشر نشدند.

بازی فاینال فانتزی ۴ در سال ۱۹۹۱ منتشر شد و پس از موفقیت آن، اسکوئر تصمیم گرفت تا آن را در غرب نیز عرضه کند. از آن جایی که فاینال فانتزی ۲ و ۳ در غرب عرضه نشده بودند، اسکوئر نسخه‌ی غربی فاینال فانتزی ۴ را فاینال فانتزی ۲ نامید! همین نامگذاری عجیب و به ظاهر کوچک، تا مدت‌ها باعث سردرگمی مخاطب‌های بین المللی این فرانچایز محبوب شد. حتی هنوزم که هنوز است ممکن است وقتی شخص کنجکاوی تاریخ بازی‌های فاینال فانتزی را ورق می‌زند، ناگهان با این مشکل رو به رو شود که اگر فاینال فانتزی ۴ فاینال فانتزی ۲ است، پس فاینال فانتزی ۲ چیست؟!

این وضعیت عجیب تا زمان انتشار فاینال فانتزی ۷ ادامه داشت. نسخه‌ی هفتم سری در سال ۱۹۹۷ برای پلی‌استیشن منتشر شد. اما مسئله‌ی مهمی که هست، این است که فاینال فانتزی ۷ نخستین بازی از این سری بود که به طور همزمان در کنار بازار ژاپن، برای بازارهای بین المللی نیز منتشر شد و نام آن چه در ژاپن و چه در غرب، فاینال فانتزی ۷ بود.

بعدها اسکوئرانیکس خلع پیش آمده در سری فاینال فانتزی در غرب را با انتشار نسخه‌ی ۲ و ۳ و اصلاح نام گذاری نسخه‌ی ۴ برطرف نمود.

تیم سازندگان

در کنار این مسئله‌ی عجیب و غریب نامگذاری، باید دانست که فاینال فانتزی ۴ یکی از آخرین بازی‌های این سری بود که هیرونوبو ساکاگوچی(Hironobu Sakaguchi) را در مقام کارگردانی خود داشت. البته ساکاگوچی پس از ۴، فاینال فانتزی ۵ را نیز کارگردانی کرد و تا پیش از جدایی‌اش از اسکوئر، همواره بر نسخه‌های آتی فاینال فانتزی، نظیر فاینال فانتزی ۶ نظارت داشت. اما او و تیمی که سازندگان نخستین بازی‌های فاینال فانتزی بودند، در سال‌های آتی کم کم جای خود را به جوانانی نظیر یوشینوری کیتاسه(Yoshinori Kitase) و تتسویا نومورا(Tetsuya Nomura) دادند.

در میان پنج نسخه‌ی اول فاینال فانتزی که با تیم ارجینال سازندگان و کارگردانی ساکاگوچی توسعه یافتند، فاینال فانتزی ۴ درخشان‌ترین بازی است. بازی فاینال فانتزی ۴ بر خلاف نسخه‌های پیشین اجازه‌ی انتخاب نام برای قهرمانان را به گیمر نمی‌داد. در عوض، ما شاهد روایت داستان سسیل(Cecil) و دوستان او بودیم.

در بازنگری بازی فاینال فانتزی ۴ باید گفت که این بازی در زمان خود یکی از موفق‌ترین نمونه‌های داستان گویی در بازی‌های ویدیویی به حساب می‌آمد. البته این به این معنی نیست که اکنون، با گذشت قریب به سی سال دیگر روایت این بازی منسوخ شده است. اتفاقا بر عکس، اگر بتوانید گرافیک و گیم‌پلی نسبتا قدیمی بازی را تحمل کنید، از کیفیت داستان آن شگفت زده خواهید شد.

داستان بازی فاینال فانتزی ۴

در ابتدای داستان بازی فاینال فانتزی ۴، ما در حالی با سسیل همراه می‌شویم که وی در حال بازگشت از یک ماموریت است. سرخ‌بالان(Red Wings) قوی‌ترین یگان کشتی‌های پرنده‌ی جهان بازی و متعلق به کشور بارون(Baron) است. سسیل به عنوان فرمانده‌ی سرخ‌بالان وظیفه داشته به شهر میسیدیا(Mysidia) حمله کرده و کریستال آن‌ها را به عنوان غنیمت به بارون بیاورد.

اما مشکل آن جاست که وقتی سسیل و افرادش به میسیدیا می‌رسند، برخلاف انتظار، با یک شهر کوچک و صلح‌طلب رو به رو می‌شوند. سسیل طبق دستور پادشاه با ساکنین میسیدیا جنگیده و کریستال را از آن‌ها می‌گیرد. در راه برگشت آن‌ها، بازی شروع می‌شود و ما شاهد عذاب وجدان سسیل و افرادش هستیم.

در ادامه سسیل به پادشاهش اعتراض می‌کند که چرا با یک شهر کوچک بی آزار وارد جنگ شده، پادشاه عصبانی شده و سسیل را از مقام فرماندهی سرخ‌بالان کنار می‌گذارد و وی را روانه‌ی ماموریتی می‌کند. ماموریت سسیل از این قرار است که باید از یک دانجن گذشته و خود را به روستایی بی نام و نشان برساند و یک آیتم جادویی را نیز با خود ببرد.

کین(Kain) دوست قدیمی و صمیمی سسیل نیز در این ماموریت وی را همراهی می‌کند. وقتی آن دو به آن روستا می‌رسند، آیتم جادویی فعال شده و روستا را نابود می‌کند. سسیل و کین متوجه می‌شوند که هدف پادشاه از همان ابتدا قتل عام روستا بوده است. اما پادشاهی که سسیل و کین می‌شناختند هرگز دست به چنین کاری نمی‌زد.

سسیل در می‌یابد که یک جای کار می‌لنگد و رهسپار سفری دور و دراز می‌شود. ادامه‌ی داستان بازی فاینال فانتزی ۴ سرشار از عشق، دوستی‌ها و غافلگیری‌هاست. باید گفت که درخشان‌ترین داستان در بین نسخه‌های ابتدایی فاینال فانتزی، بدون شک متعلق به فاینال فانتزی ۴ است.

بازنگری گیم‌پلی بازی فاینال فانتزی ۴

در کنار روایت غنی، بازی فاینال فانتزی ۴ نخستین بازی از این سری بود که تغییر جالبی در سیستم مبارزات بازی به وجود آورد، و آن مطرح کردن فاکتور زمان در مبارزات نوبتی بود. این مکانیک که بعد از فاینال فانتزی ۴ تا مدت‌ها در این سری ماندگار بود، بدین صورت بود که هر شخصیت یک نوار زمانی داشت که با پر شدن آن، آن شخصیت می‌توانست عملی در مبارزه انجام دهد.

این اعمال شامل حمله، استفاده از جادو، استفاده از آیتم‌ها، اعمال ویژه‌ی هر شخصیت و… بود. مطرح کردن فاکتور زمان، به مبارزات بازی حالتی نیمه نوبتی داده بود. خارج شدن از مبارزات کاملا نوبتی، دقیقا همانند زمانی که این سری در سال‌های اخیر ساختار مبارزات نوبتی را به طور کامل کنار گذاشت، در آن زمان باب میل برخی طرفداران نبود.

با این حال اما پس از این که کمی در مبارزات بازی زمان بگذرانید، تازه متوجه عمق آن خواهید شد. با وجود محور زمان، بازی توانست مکانیک‌هایی نظیر جادوهای «کند کردن» یا «تند کردن» زمان را وارد گیم‌پلی خود کرده و عمق جدیدی را به مبارزات خود بیافزاید.

گیم‌پلی بازی فاینال فانتزی ۴، با این که امروزه دیگر به روز نیست، اما همچنان می‌تواند تا سی ساعت و حتی بیشتر عاشقان ژانر نقش آفرینی را سرگرم کند. در انتها نیز مخاطب با پایان‌بندی‌ای رو به رو خواهد شد که داستان زیبای بازی را به همان زیبایی جمع‌بندی می‌کند. نتیجه‌ی تمام این تفاسیر این می‌شود که می‌بینیم که بازی فاینال فانتزی ۴، هنوز هم که هنوز است، طرفداران بازی‌های نقش آفرینی یا عاشقان بازی‌های رترو را همچنان به خود جذب می‌کند.

دریایی از نسخه‌های مختلف…

بازی فاینال فانتزی ۴ در سال ۱۹۹۷ برای پلی‌استیشن ارجینال در ژاپن منتشر شد. هر چند که دارندگان غربی پلی‌استیشن باید تا ۲۰۰۱ (آمریکا) یا ۲۰۰۲ (اروپا) برای تجربه‌ی این شاهکار کلاسیک صبر می‌کردند. همچنین در سال ۲۰۱۱، فاینال فانتزی ۴ با بهبود‌های گرافیکی فراوانی و بهینه‌سازی‌های مناسب، در دسترس کاربران PSP قرار گرفت.

به روزترین نسخه‌های فاینال فانتزی ۴ شامل نسخه‌ی رایانه‌های شخصی، که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، و نسخه‌ی تلفن‌های همراه هوشمند (اندروید و iOS) است. همه‌ی این نسخه‌ها بر اساس نسخه‌ی PSP بازی هستند، در نتیجه گرافیک و گیم‌پلی نسبتا به روز و قابل تحملی دارند.

البته همان طور که احتمالا از اخبار صنعت بازی در یکی دو سال اخیر مطلع هستید، اسکوئر انیکس همین اواخر تصمیم بسیار جالبی گرفته و در حال انتشار نسخه‌های کلاسیک فاینال فانتزی با همان گرافیک دوران SNES و NES در قالب پیکسل ریمستر است. پیکسل ریمستر فاینال فانتزی ۴ نیز مدتی است که بر رایانه‌های شخصی و کنسول‌های نسل هشت و نهمی در دسترس قرار گرفته. اگر نخستین باری باشد که قصد دارید به سراغ این بازی بروید، شاید سوالتان این باشد که باید به سراغ کدام یک رفت؟

نسخه‌ی معمولی که در دسترس است، در واقع همان نسخه PSP است که نسبت به زمان عرضه خود، تقریبا ده سال پیش، استانداردهای به روزتری در گیم‌پلی و گرافیک دارد، پس اگر صرفا به دنبال تجربه‌ی بازی هستید، این نسخه توصیه می‌شود. اما اگر از گیمرهای کهنه‌کار هستید و در کنار تجربه بازی، می‌خواهید تا حد ممکن تجربه بازی‌های SNES را برای خود تداعی کنید، یا به بیانی دیگر نوستالوژی برای شما اهمیت دارد، نسخه‌ی پیکسل ریمستر را از دست ندهید.

دنباله‌ی بازی فاینال فانتزی ۴

بازی فاینال فانتزی ۴ در میان طرفداران فرانچایز فاینال فانتزی به قدری پرطرفدار است که در سال ۲۰۰۸، پس از گذشت ۱۷ سال، اسکوئر انیکس دوباره به سراغ جهان این بازی برگشت و بازی Final Fantasy IV: the After Years را به عنوان سیکوئال بازی فاینال فانتزی ۴ عرضه کرد.

Final Fantasy IV: the After Years که در بین طرفداران با نام فاینال فانتزی ۴-۲ شناخته می‌شود، خود یک بازی کامل است که بررسی جداگانه‌ای را طلب می‌کند. این بازی در سال‌های بعدی برای PSP نیز منتشر شد و هم اکنون، همانند نسخه‌ی اصلی فاینال فانتزی ۴، بر روی رایانه‌های شخصی و تلفن‌های همراه هوشمند در دسترس قرار دارد. البته جریان پیکسل ریمستر اسکوئر، شامل حال این بازی نشد.

اگر بر اساس شماره بررسی کنیم، فاینال فانتزی ۴ نخستین بازی از فرانچایز وسیع فاینال فانتزی است که دارای سیکوئال است. این امر این بازی را در کنار برخی از نسخه‌های پر طرفدار این سری نظیر فاینال فانتزی ۷، فاینال فانتزی ۱۰ و فاینال فانتزی ۱۳ قرار می‌دهد که همگی دارای بیش از یک بازی هستند. همین موضوع نشان دهنده‌ی این است که فاینال فانتزی ۴ در عین قدیمی بودن، یک بازی مهم و پرطرفدار است.

جمع‌بندی

معدود لیستی از بهترین بازی‌های نقش آفرینی تاریخ می‌توان یافت که فاینال فانتزی ۴ عضوی از آن نباشد. در این مطلب تلاش شد تا برخی از علل ماندگار بودن این بازی سی ساله توضیح داده شود، از داستان معرکه‌ی آن گرفته تا برخی از نوآوری‌های گیم‌پلی‌اش. اگر خود را طرفدار سر سخت بازی‌های نقش آفرینی می‌دانید یا به دنبال بازی‌های درخشان دهه‌های پیشین هستید، فاینال فانتزی ۴ یکی از کلاسیک‌هایی است که نباید آن را از دست بدهید.

بازنگری بر اساس پورت رایانه‌های شخصی منتشر شده در سال ۲۰۱۴ صورت گرفته است.

امیدواریم که از مطالعه‌ی قسمت جدید مقالات رتروز که به بازنگری بازی فاینال فانتزی ۴ اختصاص داشت، لذت برده باشید. نظر شما در مورد بازی Final Fantasy IV چیست؟ آیا آن را تجربه کردید؟ به نظر شما چرا برخی بازی‌های کلاسیک اینقدر ماندگار و دوست‌داشتنی هستند؟ نظرات خود را در قسمت کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.