تأثیر بازی‌های ترامپ بر صنعت بازی

تصمیمات خلق‌الساعه و تبلیغاتی دونالد ترامپ اگرچه ریشه در زمین سیاست بیمار آمریکا دارد اما تبعاتش دامن‌گیر حوزه‌های دیگر جهانی من جمله صنعت نوپای بازی‌های رایانه‌ای هم شده است.

«درباره بازی‌های رایانه‌ای بحث کلیدی و جالب این است که فضای تولید محدود به مرزهای جغرافیای تا حدود زیادی از بین رفته و کشورهای بسیاری مانند شیلی، ژاپن، آفریقا و بسیاری نقاط دیگر هم حالا وارد این میدان شده‌اند و هر یک برای موفقیت خود تلاش می‌کنند و نگاهی جهانی دارند. از این نظر آمریکا در حوزه بازی‌های رایانه‌ای مانند سینما نتوانسته است تأثیرگذاری مطلق داشته باشد و این قدرت غالب را در صنعت گیم نخواهد داشت.» این بخشی از تحلیل «پی‌یر کارده» مدیرعامل رویداد جهانی گیم‌کانکشن فرانسه درباره وضعیت صنعت گیم در جهان امروز است. تحلیلی که چند ماه قبل و به بهانه همکاری این رویداد جهانی با بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ایران در برگزاری نخستین رویداد بین‌المللی بازی‌های رایانه‌ای تهران (TGC) در گفتگو با خبرگزاری مهر ارائه شد.

تنها چند ماه بعد از این گفتگو بود که جهان با یک شوک غیرمنتظره مواجه شد؛ پدیده‌ای به نام «دونالد ترامپ» با پشتوانه اقتصاد بیمار جهانی و اتکا بر نردبان معیوب دموکراسی آمریکایی، بر اریکه قدرت تکیه زد تا چهره تازه‌ای از «سیاست و فرهنگ آمریکایی» برای جهان عیان شود.

پس لرزه‌های این تغییر اما محدود به جغرافیای آمریکا و میدان اقتصاد و سیاست نماند. به خصوص پس از اعلام رسمی سیاست «محدودیت‌های مهاجرت» از سوی ترامپ که بازتابی گسترده در کشورهای مختلف پیدا کرد.

اعمال سیاست منع ورود ایرانیان به آمریکا باردیگر قانون اجبار به اخذ ویزای مجدد برای غیرایرانی‌هایی که به ایران سفر می‌کنند را هم احیا کرد تا شرایط برای تعاملات بین‌المللی ایران در حوزه‌های مختلف بیش از پیش با دست‌انداز مواجه شود. برای فعالان صنعت بازی‌های رایانه‌ای هم این اخبار و تحولات نگرانی‌هایی به همراه داشته است؛ در این شرایط رویداد جهانی تی‌جی‌سی(TGC) چه سرنوشتی پیدا می‌کند و آیا فعالان معتبر صنعت گیم برای حضور در ایران و همراهی با این رویداد با دست‌انداز مواجه خواهند شد؟

بازتاب‌های جهانی دورخیز ایرانی

نخستین رویداد بین‌المللی بازی‌های رایانه‌ای تهران (TGC) که طبق اعلام قرار است بهار سال ۹۶ در برج میلاد برگزار شود را از نظر مختصات برگزاری می‌توان جدی‌ترین دورخیر صنعت بازی‌های ویدئویی ایران برای عرض اندام در بازار جهانی صنعت گیم محسوب می‌شود. رویدادی که با همراهی گیم‌کانکشن فرانسه هم در قالب اتاق‌های فکر و هم در برنامه‌ریزی برای کارگاه‌های آموزشی، توانست طیف قابل توجهی از کارشناسان و فعالان بنام صنعت گیم جهان را با خود همراه کند.

برخی از این چهره‌ها و کارشناسان در صفحات شخصی خود به اخبار مربوط به برگزاری این رویداد در ایران واکنش نشان داده بودند که حجم بیشتر این واکنش‌ها رنگ و بوی هیجان و کنجکاوی داشت.

ژورن ژاکوبسن Bjorn Jacobsen که هم‌اکنون در شرکت مطرح «آی‌او اینتراکتیو» (IOInteractive) و روی صداگذاری بازی Hitman کار می‌کند در توییتر خود برگزاری رویداد جهانی تی‌جی‌سی در ایران را «اتفاقی جالب و جدید» توصیف کرد. برنامه‌نویس بازی شناخته شده‌ « N++» هم با همین رویکرد، از علاقه خود برای سخنرانی در این رویداد و انتقال تجربیات خود به بازی‌سازان ایرانی نوشت.

مایک اکتون یکی دیگر از مطرح‌ترین برنامه‌نویسان بازی‌های ویدیویی است که به‌عنوان هیئت مشاور هم با TGC همکاری نزدیک دارد. اکتون هم در توییتی با اعلام این‌که «موضوع سخنرانی‌ها را بررسی می‌کند» از علاقه‌مندان خواسته است تا طرح‌های پیشنهادی خود برای سخنرانی در این رویداد بین‌المللی را برای او ارسال کنند.

جاناتان بلو هم به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین بازی‌سازان مستقل جهان نیز در پاسخ به همین توئیت مایک اکتون، حضور در تهران و نمایشگاه TGC را «وسوسه‌انگیز»   توصیف کرده بود.

پس لرزه‌های یک تصمیم

این واکنش‌های جهانی به برگزاری پس از روی کار آمدن ترامپ و دستور اجرایی ضد هفت کشور مسلمان، بازی‌سازان نیز به مخالفت با ترامپ پیوستند و نظرات جالبی در شبکه اجتماعی توییتر در همین رابطه ثبت شد.

چت فالیزک (Chet Faliszek) که به‌عنوان نویسنده بازی در شرکت Valve شهرت جهانی دارد و نویسندگی بازی‌های مطرحی هم‌چون  Dota ۲ و سری Half-Life  را در کارنامه‌ خود دارد؛ برای سخنرانی در نمایشگاه TGC دعوت شده بود اما دستور ترامپ از حضور وی جلوگیری می‌کند. وی لقب حماقت را به رهبران کشورش نسبت داد.

یکی از بازی‌سازان کانادایی که در شرکت Eidos مونترال کار می‌کند در توییتی اعلام کرد که بازی‌سازان و فعالان بازی‌سازی کانادایی حضور و سخنرانی در TGC را به‌جای آمریکایی‌ها در نظر می‌گیرند. این در حالی است که پیش از این کانادایی‌های علاقه خاصی برای شرکت در TGC نداشتند.

مهدی بهرامی یکی از بهترین بازی‌سازان مستقل ایرانی است که جوایز متعدد بین‌المللی حتی از فستیوال‌های آمریکا دریافت کرده است. جوزف نوپ به‌عنوان یک خبرنگار بازی در توییتر خود اعلام کرده است که اگر مهدی بهرامی در دوران ترامپ از فستیوال‌های آمریکا جایزه می‌گرفت نمی‌توانست برای دریافت جایزه‌اش به این کشور سفر کند. وی در ادامه همین توییت گفته است که نمایشگاه TGC فرصت شگفت‌انگیزی برای ارتباط بازی‌سازان ایرانی با جامعه بازی‌سازی آمریکا بود که حالا این فرصت به مخاطره افتاده است.

نوپ می‌نویسد: او (مهدی بهرامی) بسیار ناامید شده است چرا که در نخستین همایش بین‌المللی بازی ایران یعنی TGC از سخنرانان مطرح آمریکایی برای انتقال دانش دعوت شده بود. این فرصت می‌توانست بسیار فوق‌العاده باشد چرا که بالاخره می‌توانست بین صنعت بازی ایران و آمریکا ارتباط قرار کند که حالا این فرصت از دست رفته است.

تلاش برای جهانی شدن یک صنعت نوپا

حسن کریمی قدوسی، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای «نابودی صنایع نوپا و کوچک در کشورهای مختلف جهان» را یکی از تبعات تصمیمات عجیب دونالد ترامپ توصیف می‌کند و در پاسخ به خبرنگار مهر درباره این شرایط می‌گوید: شرایطی که ترامپ رویکردی ضدایرانی را دنبال می‌کند و قصد دارد ورود ایرانیان به خاک آمریکا را قطع یا سخت کند؛ پیامی را به تاجران جهان منتقل می‌کند با این مضمون که ممکن است تجارت با ایران به نفع شما نباشد و به همین جهت مجددا مسئله قانون صدور ویزا برای کسانی که به ایران سفر کرده‌اند را هم مطرح کرده است.

وی افزود: در فضای پسابرجام و آغاز تعاملات ایران با کشورهای مختلف به‌خصوص کشورهای اروپایی، درصدد برآمدیم تا با توجه به رویکرد اقتصاد مقاومتی و صادرات صنایع فرهنگی‌مان؛ برای نخستین بار در کشور نمایشگاه بین‌المللی بازی برگزار کنیم تا با حضور ناشران و سرمایه‌گذاران خارجی پتانسیل‌های بازی‌سازی در ایران توسط جهانیان دیده شده و بتوانیم صنعت بازی‌سازی در کشور را به سمت جهانی شدن هدایت کنیم.

کریمی قدوسی ادامه داد: از ابتدای شروع فرآیند برنامه‌ریزی برای نمایشگاه و از آنجا که نمایشگاه TGC همکار مطرح بین‌المللی دارد، بازخوردهای بسیار مثبت و قابل توجه از سوی تاجران صنعت بازی‌های رایانه‌ای در اروپا برای حضور در این نمایشگاه گرفتیم.

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای روی کار آمدن ترامپ و سیاست‌های ضد ایرانی که در پیش گرفته را به ضرر صنعت‌های نوپا و از جمله بازی‌سازی در جهان دانست و تشریح کرد: در ماه‌های گذشته با شرکت‌های بزرگ و جدی در صنعت بازی‌سازی چه در اروپا و چه در آمریکا از سمت گیم کانکشن برای حضور در TGC صحبت شده که بسیاری از آن‌ها علاقه خود را نسبت به حضور در نمایشگاه اعلام کرده‌اند و باید دید با روندی که دولت آمریکا در پیش گرفته این همراهی و همکاری چه سرانجامی پیدا می‌کند و آیا صنایع نه چندان بزرگ هیچ‌گاه می‌توانند به معنای واقعی کلمه جهانی شوند؟

چالش‌های موجود و تلاش‌های مضاعف

مهرداد آشتیانی مدیر و طراح رویداد تی‌جی‌سی درباره تأثیر سیاست‌های تازه آمریکا بر کیفیت برگزاری این رویداد به خبرنگار مهر می‌گوید: اگر بخواهم پاسخ کوتاه به این سوال بدهم حتما باید بگویم بله حتما تأثیرگذار خواهد بود. اما پاسخ بلندتری هم می‌توان داد و آن اینکه سیاست‌های غلطی که دولت ترامپ به صورت کاملا ناگهانی اتخاذ کرده و می‌کند، باعث شده است که ما نتوانیم آنطور که در برنامه‌ریزی خود داشتیم از تجربه و دانش شرکت‌های معتبر بازی‌سازی در آمریکا استفاده کنیم. ما می‌توانستیم تعدادی از این کارشناسان و فعالان معتبر صنعت گیم آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار صنعت بازی‌های ویدئویی در جهان را در این رویداد داشته باشیم اما در حال حاضر این همراهی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

آشتیانی ادامه داد: فارغ از این مورد، قانون خصمانه مربوط به مسافران غیرایرانی آمریکا که پیش‌تر سفری به ایران داشته‌اند هم بر شرایط تعاملات ما تأثیرگذار خواهد بود. ما سخنرانانی از ژاپن و کانادا و کشورهای دیگر هم در برنامه رویداد جهانی خود داشتیم که برخی از آن‌ها برای این همراهی و حضور دچار نگرانی‌هایی شده‌اند.

 وی افزود: همه این شرایط نشان می‌دهد که ما بالاخره با چالش‌هایی در زمینه همراهی چهره‌های بین‌المللی مواجه خواهیم بود. هرچند ما نهایت تلاش خود را کرده و می‌کنیم که کماکان حضور حداکثری چهره‌های معتبر صنعت بازی به خصوص از کشورهای اروپایی را در رویداد تی‌جی‌سی داشته باشیم و حتی برای چهره‌های آمریکایی که علاقمند به همراهی با این رویداد هستند شرایط حضور آنلاین فراهم خواهیم کرد.

انگیزه مضاعف بازی‌سازان جهانی برای حضور در ایران

مدیر برگزاری تی‌جی‌سی در ادامه به نکته مهمی اشاره کرد و گفت: شاید جالب باشد بدانید اغلب این توسعه‌دهندگان صنعت بازی و به خصوص سه کارشناسی که در هیأت علمی این رویداد همراه ما هستند و ملیت آمریکایی دارند به شدت با سیاست‌های دولت ترامپ مخالفند و این قانون بدی که ترامپ برای کشورهای مسلمان اتخاذ کرد باعث شد تا آن‌ها انگیزه بیشری برای این حضور پیدا کنند.

وی ادامه داد: خانم کیت ادوارد به‌عنوان رئیس نظام صنفی بازی‌سازان آمریکا در بیانیه‌ای در حساب توئیتر خود این اقدام و سیاست را محکوم کردند. مایک اکتوان هم که در هیأت مشاوران ما حضور دارند اعلام کرده حتی حاضر است به قیمت اینکه دیگر اجازه حضور در کشورش را نداشته باشد هم می‌خواهد در این رویداد حضور داشته باشد تا اعتراض و مخالفتش با سیاست‌های نژادپرستانه ترامپ را علنی کند. از این دست بازی‌سازان در کشورهای دیگر هم وجود دارند که به بهانه اعتراض به سیاست‌های ترامپ علاقه‌مند به حضور در ایران شده‌اند. البته باید توجه داشته باشید که دولت ایران هم در اقدامی منطقی به این قانون دولت ترامپ واکنش نشان داده و اعلام کرده است اجازه ورود آمریکایی‌ها به خاک ایران را نخواهد داد و از این بعد هم ما با ابهاماتی مواجه هستیم.

آشتیانی درباره مذاکره با وزارت امور خارجه برای تسهیل و رفع این شرایط هم توضیح داد: صحبت‌هایی داشته‌ایم اما نمی‌توان خیلی توقع بالایی داشت چراکه این مسئله اساسا مسئله کلان محسوب می‌شود و کلان‌تر از یک رویداد مانند تی‌جی‌سی در سطح نظام درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود و نمی‌توان اعتراضی به آن داشت و این کاملا قابل درک است.

تحولات اخیر هیچ خللی بر روابط گیم‌کانکشن با ایران وارد نمی‌کند

اما مسئولان رویداد معتبر گیم‌کانکشن فرانسه در مقام شریک ایران در برگزاری رویداد تی‌جی‌سی چه واکنشی به این تحولات سیاسی در سطح تعاملات بین‌المللی داشته است؟ آشتیانی در پاسخ به این سوال می‌گوید: از زمانی که این سیاست ابلاغ شده بالغ بر ۸ جلسه مشترک با مقامات گیم‌کانکشن داشته‌ایم و نهایت تلاش‌مان این است که هدف‌گذاری برنامه‌ها و دعوت‌ها از بازی‌سازان آمریکایی به سمت بازی‌سازان اروپایی و آسیایی شیفت پیدا کند. تلاش ما این است که همان تعداد چهره‌ بین‌المللی را در رویداد جهانی ایران داشته باشیم اما ترجیحا از میان بازی‌سازان غیرآمریکایی.

امضای تفاهمنامه میان پی‌یر کارده و مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای

وی درباره تضمین همراهی مسئولان این رویداد معتبر فرانسوی و میزان مقاومت آن‌ها در قبال فشارهای احتمالی تأکید کرد: مجموعه گیم‌کانکش روابط بسیار گرمی با کشور ما دارد و این سیاست‌های هیچ تأثیر و خللی در تعاملات آن‌ها با ما نداشته است.

شتاب ایران در صنعت گیم متوقف نخواهد شد

اگر رئیس جمهوری امروز در جهان احساس می‌کند با کشیدن دیوارهای فیزیکی و منع کردن آدم‌ها از سفر به دیگر کشورها می‌توان جلوی پیشرفت و تعاملات فرهنگی کشورها را محدود کند و جلوی پیشرفت صنعت‌های کوچک را بگیرد واقعا تفکر اشتباهی دارد چراکه امروز آنقدر مکانیزهای تعاملات جهانی به روز شده و از قالب‌های سنتی خارج شده است که تمام انتقال دانش، تجربه و مراودات فرهنگی از طریق آن قابل انجام است. شاید به صورت موقت نگرانی و دلهره‌ای در میان طیفی از فعالان صنعتی به وجود آورد، اما قطعا در بلندمدت بی‌تأثیر است و به همین دلیل است که حتی در خود دولت آمریکا هم رویکردهای سیاسی ترامپ مورد تمسخر و نقد قرار گرفته است.

آشتیانی معتقد است: رشد ما در حوزه آی تی و صنعت بازی‌های رایانه‌ای امروز چنان شتابی پیدا کرده که قطعا با این قبیل دست‌اندازها متوقف نخواهد شد و آنقدر گزینه‌های جایگزین برای استمرار تعاملات و دورزدن این قبیل محدودیت‌ها موجود است که قطعا خللی در حرکت کلی به وجود نخواهد آورد.

با وجود تمام این تحولات و اظهارات، هنوز تا موعد برگزاری نخستین رویداد بین‌المللی بازی‌های رایانه‌ای تهران (تی‌جی‌سی) دو ماه زمان باقی است و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ایران در مسیر برگزاری هرچه بهتر این رویداد به خصوص به منظور تأثیرگذاری بر بازار منطقه‌ای، مجموعه گیم‌کانکشن فرانسه را به مدیریت پی‌یر کارده در کنار خود خواهد داشت؛ کارشناس باسابقه صنعت گیم که چند ماه قبل از رونمایی آمریکایی‌ها از پدیده ترامپ در گفتگو با خبرگزاری مهر صراحتاً گفته بود؛ «آمریکا دیگر قدرت غالب فرهنگی نیست.»