تیک‌آفی برای یک تراژدی دیگر؛ نقد بازی Tom Clancy’s The Division

«یوبی‌سافت» این روزها در دنیای پرحاشیه‌ی بازی‌ها چنان جنجالی به‌پا کرده که همیشه اسمش را در سرتیتر اخبار و مقاله‌ها به‌فراوانی داریم می‌بینیم. ولی مطمئناً‌ این جنجال‌های واهی هیچ ربطی به کوله‌بار قدیمی‌اش که کلکسیونی از عناوین همه‌چیزتمام بود ندارد و بیش‌تر تحت شعاع کارهای اخیرش است که همگی به اندازه‌ی کافی به خاطرش خون جگر خورده‌اند. یوبی‌سافتِ نوینی که امروز از آن صحبت می‌کنیم همچنان در زمره‌ و لیست بلندپایه‌ی استودیوهای ایده‌پرداز قرار دارد ولی انگار که این یوبی‌سافتِ نوین به بن‌بستی از پیاده‌سازی ایده‌ها رسیده و چنان پل‌های پشت سرش را خراب کرده که راه بازگشتی برای خود باقی نگذاشته است. اما یک بار هم که شده بد نیست تا سرزنش کردن را به باد فراموشی بسپاریم و یک راه‌حل مناسب برای یوبی‌سافتِ نوین — که در چشم همه به یک شیردوش قهار تبدیل شده — پیدا کنیم تا بتوانیم همان یوبی‌سافتِ حال‌خوب‌کنی را ببینیم که خواهان‌اش هستیم. جواب ساده است: این شرکت باید یک قدم به عقب برداشته و پل‌های درب‌وداغانش را دوباره ترمیم کند تا راهی باشد به قلب مخاطبانش. راه ترمیم هم حتماً کنار گذاشتن عرضه‌ی سالیانه‌ی بازی‌هایش است و بد نیست تا به تیم‌های خود چندین سال وقت بدهد. بازی «دیویژن» (The Division) که نوگل‌شکفته‌ی یوبی‌سافت مسیو (Ubisoft Massive) است از همین فرمولِ آمیزه به تفکر و سیاست پیروی کرد و تا آمد منتشر شود، رسِ عاشق‌پیشه‌های بازی‌های MMO را کشید؛ همین هم باعث شد تا ناخودآگاه این ذهنیت به‌وجود آید که حتماً این یکی تیک‌آفی پرسروصدا و موفقیت‌آمیز برای خاتمه دادن به تراژدی‌های پی‌درپی این شرکت طی این چند سال است. حالا سؤال اینجاست که آیا دیویژن تیک‌آفی برای خاتمه دادن به یک تراژدی است یا شروع آن؟ برای جواب این پرسش با ادامه‌ی نقد همراه دنیای بازی باشید.

در یک جمعه‌ی سیاهِ استخوان‌سوز و سرد، یک ویروس آبله‌ی واگیردار از طریق قرار گرفتن روی اسکانس‌های پولی و چک‌ها وارد شهر نیویورک می‌شود که این ویروس را با نام‌هایی مثل «سم سبز» و «دلار آنفولانزایی» می‌شناسند. پیرو همین موضوع، سایه‌ای از هرج‌ومرج و آلودگی روی نیویورک می‌افتد و دور تا دور این شهر قرنطینه می‌شود. بنابراین دولت آمریکا تصمیم می‌گیرد ماْمور مخفی‌هایی از گروهی اسم دیویژن را برای ساکت کردن آشوب در نیویورک راهی منهتن کند.

این خلاصه‌ای از داستان بازی است و همین‌طور که می‌بینید، دیویژن هم مثل خیلی از بازی‌های تمام‌آنلاین دیگر کلیشه درش موج می‌زند و هرچه‌قدر با ذره‌بین روی‌اش زوم کنید هیچ نکته‌ی به‌خصوصی را نمی‌بینید. حتی ضعف‌های فراوانی در شخصیت‌ها مشاهده می‌کنید که عملاً فقط چند تکه مقوای متحرک هستند و اگر از بازی حذفشان کنیم هم هیچ صدمه‌ای به روایت بازی نمی‌خورد. البته با توجه به ماهیت بازی هم نمی‌توان توقع یک داستان پرپیچ‌وخم و درگیرکننده را داشت و این سناریوهای دست‌دوم تنها بهانه‌ای است برای هل دادن شما و بقیه‌ی دوستانتان در دنیای بی‌رحمی که توسط دارودسته‌ی نیویورکی‌های آرمان‌زدای بی‌شرم اِشغال شده. هرچند بازی پتانسیل بالایی برای یک داستان گیرا داشت.

برای قضاوت نهایی درباره‌ی گیم‌پلی باید هفت خان رستم طی شود. چون همان‌قدر که کلی نکته‌ی گل‌درشت و مثبت در جای‌جای بازی پخش‌وپلا شده، از آن طرف با تعداد زیادی نکته‌ی منفی و مزخرف روبه‌رو هستیم. اولین ضدحال مربوط به شروع بازی است؛ جایی که شما باید ماْمورتان را شخصی‌سازی کنید اما گزافه‌گویی نیست اگر بگویم نمی‌شود اسم چنین چیز درجه‌ی دومی را شخصی‌سازی گذاشت. حتی بازی غیر نقش‌آفرینی‌ای مثل Saints Row خیلی بیش‌تر از این‌ها مقابل بازی‌کن شخصی‌سازی قرار می‌دهد. اما دیویژن در چنین چیزی ناکام است. در واقع، این‌قدر یوبی‌سافت در بخش شخصی‌سازی — و مخصوصاً مدل موها — خساست به‌خرج داده و این بخش چنان به فاجعه بودن میل می‌کند که مطمئناً در بخش‌‌های زیادی از بازی شخصیت‌هایی شبیه خودتان را می‌بینید. اگر یوبی‌سافت در E3 2013 آن‌قدر درشت و خوانا نام مبارک «نقش‌آفرینی» را زیر اسم دیویژن نمی‌آورد و پزش را نمی‌داد، الآن این‌قدر همه‌چیز را روی سر این بخش خراب نمی‌کردم.

دیویژن از منطقه‌ی بروکلین در مجاورت نیویورک شروع می‌شود و بازی‌کن مجبور است برای رسیدن به نیویورک، چند عدد ماْموریت ساده و ناقابل انجام دهد که حکم پیش‌غذا و آموزش را دارد تا شما را آماده‌ی غذای اصلی کند. ولی همین بروکلین آن‌قدر پرجزئیات و متراکم درست شده که آدم را بیش‌ازپیش در خمارِیِ رسیدن به نیویورکِ معشوق قرار می‌دهد. بعد از رسیدن به نیویورک وقتی نقشه را باز می‌کنید دومین ضدحال هم نثارتان می‌شود. درواقع بازی تنها بخش کوچکی از نیویورک به اسم منهتن را در اختیار بازی‌کن قرار داده و برخلاف ادعای سازندگان در اوایل معرفی بازی، همه‌ی نیویورک در اختیارتان نیست. نقشه‌ی بازی در نگاه اول کوچک به نطر می‌رسد ولی با کمی گردش در شهر، تمامی این یاْس‌ها و آه و ناله‌ها از بین رفته و بدتر شیفته‌ی این منهتن می‌شوید.

یوبی‌سافت در این چند سال به‌خوبی ثابت کرده که نسبت به بقیه‌ی رقبایش در زمینه‌ی طراحی محیط، یک پیراهن بیش‌تر پاره کرده و خیلی چیره‌دست‌تر است. فقط آن جنگل‌های استوایی «فارکرای ۳» و ایتالیای زمان رنسانس و پاریس جنگ‌زده‌ی سری بازی‌های «فرقه‌ی اساسین» را به یاد بیاورید تا بهتر متوجه‌ی این حرفم شوید. دیویژن هم دوباره با خلق این نیویورک اثبات کرد هرچه‌قدر رگ‌های پیروزی قدیمی‌اش خشک شده باشد، حداقل در طراحی محیط همچنان یکه‌تاز میدان است. اولین چیزی که باعث می‌شود با دیدنِ این نیویورک باابهت دهانتان باز بماند، متمایز بودنش نسبت به بقیه‌ی نیویورک‌هایی است که در عناوین دیگر از آن بهره بردند. موقع کندوکاو محیط امکان ندارد حس Deja Vu (آشناپنداری) بهتان دست دهد. تراکم محیط با این‌که به گردپای نمایش‌های اولیه نمی‌رسد، اما باز هم به‌طرز ناجوانمردانه‌ای جزئیات‌اش مغزآب‌کن است. حتی این‌که همه‌ی نیویورک در دسترستان نیست، اما همان بخش منهتن هم اندازه‌اش کفایت می‌کند.

در حقیقت، دیویژن برخلاف بازی‌های امروزی است که نقشه‌هایشان را با کش‌وقوس‌های بی‌جهت به شکلی دهان‌پرکن و طاهراً گنده در می‌آورند. یک لحطه مجموعه‌ی «بتمن: آرکام» را به یاد بیاورید و ببینید که چه‌طور تمامی محیط‌هایش برخلاف کوچک بودنش به‌اندازه بود؛ یعنی هیچ قسمت از نقشه برای خالی نبودن عریضه قرار نداشت و صددرصد در آن اتفاق مهمی رخ می‌داد. دیویزن هم دقیقاً چنین نقشه‌ای دارد و هیچ‌کجایش هرز نیست. انگار که دست‌اندرکاران مسو، نیویورک را با خط‌کش و گونیا متراژ کرده‌اند.

حتی مسو برای سرزنده کردن این نیویورکِ بحران‌زده‌ی بی‌نوا، چندین NPC در جای‌جای محیط قرارداده تا به بازی‌کن یک پویایی واقعی را نشان دهد. دیگر خبری از سیاهی‌لشگرهای بی‌مصرف فرقه‌ی اساسین که فقط بلد بودند کج‌وکوله راه بروند نیست، هر یک از این مردم به‌سبب هوش‌مصنوعی خوبشان حرکت متفاوتی از خود به‌روز می‌دهند؛ مثلاً امکان دارد دو کودک را ببینید که مشغول بازی با یک‌دیگرند ولی در عین حال، در جایی دیگر زنی را ببینید که مقابل جنازه یا عکسی دارد گریه می‌کند؛ این نمونه‌های فاخر طی گردش در محیط حتماً باعث جلب توجه‌تان می‌شود. مطمئناً منهتنی که یوبی‌سافتی‌ها دست به خلقش زده‌اند تا سال‌ها می‌تواند کلاس درسی باشد برای بقیه‌ی بازی‌سازهایی که می‌خواهند یک نیویورک پویا بسازند.

نمی‌دانم این چه سری است که پاشنه‌ی آشیل همیشگی فرقه‌ی اساسین هم به دیویژن سرایت کرده. یکی از بزرگ‌ترین ایرادات بازی‌ Assassin’s Creed IV: Black Flag پیمودن مسافت‌های فوق‌العاده طولانی و حوصله‌سربر بود و دیویژن هم دقیقاً از همین قاعده‌ی مزخرف پیروی می‌کند. البته نسبت به بازی مذکور شدت کمتری دارد ولی همان‌طور که گفتم همچنان حکم پاشنه‌ی آشیل بازی است. بیش‌ از نیمی از بازی را مشغول دویدن‌های کسل‌کننده هستید تا از این‌ور نقشه بروید آن‌ور. البته این مشکل تا زمانی که Safe Houseها را باز کنید شدت کم‌تری می‌یابد ولی تا باز شدن همه‌ی آن خانه‌ها مدت زمان زیادی طول می‌کشد. شاید اگر مثل بقیه‌ی نقش‌آفرینی‌ها فاصله‌ی میان خانه‌ها کم‌تر بود هیچ‌وقت این پاشنه‌ی آشیل بزرگ در بازی وجود نداشت.

«پایگاه عملیاتی» (Base of Operations) که به سه بخش فناوری، امنیت و پزشکی منشعب می‌شود از جنبه‌های مثبت بازی است که شالوده‌ی نقش‌آفرینی دیویژن را بیش‌تر پررنگ می‌کند. این پایگاه عملیاتی بیش از هر چیزی مثل مادر بیس در «متال گیر سالید ۵: فانتوم پین» می‌ماند که با انجام ماْموریت‌ها به‌مرور آن‌قدر ارتقایش می‌دادیم تا به غولی بی‌شاخ‌ودم تبدیل شود. البته پایگاه عملیاتی دیویژن مثل متال گیر سالید ۵ آن‌قدر وسعت و دم‌ودستک ندارد ولی به‌طور کلی به‌خاطر آپگریدهایی که در اختیار شخصیت بازی قرار می‌دهد به‌شدت کارآمد است و بازی‌کن از ارتقا دادن آن و دیدنش که چگونه از یک مکان سرد به جایی با یال و کوپال تبدیل می‌شود لذت خواهد برد. البته مهارت‌هایی که برای آپگرید در اختیارمان قرار می‌دهد را نمی‌شود فراموش کرد.

زمانی که نقشه‌ی بازی را نگاه کنید چشمتان به کلی ماْموریت فرعی، ماْموریت اصلی و ماْموریت‌های تصادفی (Encounter) می‌خورد و احتمالاً هم از این‌که می‌بینید یوبی‌سافت یک بازی تمام‌آنلاین را این‌قدر پرجزئیات درست کرده، قند در دلتان آب می‌شود ولی زمانی که وارد دل مراحل شوید می‌فهمید که محتوای بازی کاملاً شعاری است و فقط نقابی فریبنده زده تا مخاطب را گول بزند. همه‌ی مراحل بدون استثنا و بدون ذره‌ای از خلاقیت به این ختم می‌شود که با چندنفر — یا تکی — به فلان محل بروید و دشمنان آن‌جا را قلمع‌وقمع کنید. خب، در ساعات اولیه خیلی از این کار به‌همراه رفیق‌هایتان لذت می‌برید ولی رفته‌رفته این مراحل سریع رنگ می‌بازند. چون به‌شدت بی‌هدف و پوچ‌اند و خیلی که زور بزنید، شاید بتوانید ده ساعت با این مراحل کنار بیایید. مگر این‌که رفیق پایه‌ای داشته باشید. بقیه‌ی مراحل هم از این قاعده‌ی مزخرف جدا نیستند و بیش‌تر به موارد جزئی مثل وصل کردن آنتن، مراقبت از افسرهای JTF و… ختم می‌شوند که صدپله کسالت‌آورتر از مراحل اصلی است. واقعاً برای بازی‌‌ای که مثلاً اسم MMO را به دوش می‌کشد، خجالت‌آور است که این‌قدر مراحلش پیوسته نامسنجم و مبتذل باشد.

«منطقه‌ی تاریک» (Dark Zone) — که به‌شخصه فکر می‌کنم «طویله‌ی لوت کردن» بیش‌تر در شاْن اسمش هست — بخشی بود که یوبی‌سافت آن‌قدر پزش را می‌داد که یک PvP و و یک مالتی‌پلیر رقابتی چرب‌وچیلی تحویلمان می‌دهد. ولی زمانی که بعد از انجام کلی مرحله‌ی اصلی مزخرف آن‌قدری قوی شدید که وارد این بخش شوید دوباره ضدحال می‌خورید. اول از همه تقریباً هیچ‌ خبری از PvP پروپیمان نیست و دوباره همان مبارزه‌های همیشگی با هوش‌مصنوعی را خواهید داشت. در این منطقه، ماْمورهایی مثل خودتان را می‌بینید که می‌توانید با آن‌ها همکاری کنید یا به قول گفته‌های سازنده‌ها، یک PvP درست و حسابی با آن‌ها داشته باشید. ولی این‌قدر این منطقه فاقد بازی‌کن است که حدومرز ندارد.

در منطقه‌ی تاریک شاید بعد از کلی گشت‌وگذار به یکی مثل خودتان برخورد کنید و با کشتنش به «سرکش» (Rogue) تبدیل شوید که در این صورت تمامی بازی‌کن‌ها به دنبالتان می‌افتند. ولی این مبحث به‌اصطلاح نوآور، هیچ جذابیتی نداشته و پاداش کمِ سرکش شدن شما را از این کار منصرف می‌کند. پس عملاً منطقه‌ی تاریک هم تفاوت چندانی با بقیه‌ی جاهای بازی ندارد. خیلی خوب می‌شد اگر یوبی‌سافت به‌جای این کارها، حالت‌های مرسومی مثل Team Deatmatch را قرار می‌داد تا یک مالتی‌پلیر رقابتی خوب را شاهد باشیم. زیرا کل غنای آنلاین بودن بازی، کوآپ‌اش هست و جز این حالت دیگری ندارد. تنها انگیزه‌ای که باعث خواهد شد در این منطقه‌ی منحوس قدم بگذارید، آیتم‌های نسبتاً ارزشمندش هست که شما را وادار می‌کند تا در آن کشت‌وکشتار راه بیاندازید و سپس با رفتن به مناطق خاص آن‌ها را به پایگاهتان برسانید.

دیویژن زمانی واقعاً نمود پیدا می‌کند که یک اسلحه‌ی خفن در دستتان بگیرید و به دل دشمنان بزنید. گان‌پلی بازی بسیار روان است و سیستم سنگرگیری هم شما را یاد کاورگیری‌های فوق‌العاده و بی‌نقص Ghost Recon می‌اندازد. تنوع سلاح‌ها که همه‌ی کلاس‌های شاتگان، تک‌تیرانداز، کلت‌های کمری و اسلحه‌های اتوماتیک و غیراوتوماتیک را پوشش می‌دهند مخاطب را راضی می‌کنند. مخصوصاً زمانی که با شخصی‌سازی‌های زیادی که در دست و بالتان قرار می‌گیرد شروع کنید به رنگ‌آمیزی، پرکردن خشاب‌ها، گذاشتن صداخفه‌کن و دوربین برای سلاح‌هایتان. البته پرک‌ها و قابلیت‌هایی هم که این وسط به کمک بازی‌کن می‌آیند به خوبی تاْثیر مثبتشان را روی مبارزات می‌گذارند. به وسیله‌ی ارتقا دادن قابلیت‌ها، می‌توانید دشمنان را نشانه‌گذاری کنید، با بسته‌های سلامتی، خسارات وارد شده بر شما و دوستانتان را جبران کنید، برای مدتی محدود قوی‌تر شوید و انوع‌واقسام کارهای دیگر که کیفیت مبارزات را دوچندان می‌کند. همین‌طور سیستم «کرفتینگ» بازی را هم نمی‌شود فراموش کرد که با رابط‌کابری ساده‌اش، این بخش را کارآمد و لذت‌بخش می‌کند. گاهی بد نیست تا به‌جای فروش سلاح‌ها آن‌ها را اوراق کنید، زیرا برای کرفت اسلحه‌ها بسیار کارآمدند. همچنین ماْموریت‌های به‌واقع چالش‌برانگیز، بازی‌کن را وادار می‌کند تا تاکتیک و تفکر به‌ خرج دهد و بی‌گدار به دل دشمن نزند. همین چالشِ نسبتاً زیاد بازی و نوار سلامتی کم و کلاسیک که مهارت‌هایتان را به چالش می‌کشد را می‌شود از جنبه‌های مثبت به شمار آورد.

یوبی‌سافت با این بازی دوباره ثابت کرد که استادِ خراب‌ کردن ایده‌های جاه‌طلبانه است و دیگر نباید به این گاو پیشانی سفید اعتماد کرد. بعد از بازی‌های اخیر این کمپانی که فقط ایده‌های‌شان شعاری بود، تنها باید افسوس خورد و زانوی غم بغل گرفت که چرا این ایده‌های دست‌‌اول و مهم باید به دست‌های کم‌قوت و ناتوان شعبه‌های یوبی‌سافت بیافتد تا آن‌ها را تباه کنند. تصور می‌کردم طی این سال‌ها روی دیویژن بسیار عرق ریخته شده و تیک‌آفی درخشان است که می‌تواند یوبی‌سافت را از این تراژدی‌های پی‌درپی‌اش رهایی بخشد. اما فرجام، همه‌ی این امیدها نتیجه‌ی عکس داد و فهمیدم دیویژن گرچه بازی خیلی افتضاحی نیست و تا مدتی کو‌آپ‌اش با رفقا سرگرم‌کننده است، ولی آن‌قدری هم نیست که یوبی‌سافت آن را با تبلیغ‌های توخالی‌اش در بوق و کرنا کرد. پس بی‌خود نخواهد بود اگر آن را یک نمایشنامه‌ی تراژدی دیگر برای هواخواه‌ها بدانیم و بس.