و چه کارها که برای عشق نمی‌کنیم | نقد و بررسی بازسازی بازی Shadow Of The Colossus

اگر متن‌هایم را در سایت دنبال کرده‌ باشید یا گه‌گاهی به چندتا از آنها سرک کشیده‌ باشید، متوجه عشق بالایم به آثار «فومیتو اوئدا» (Fumito Ueda) و استودیو‌ش، Gen Design شده‌اید. بازی‌سازی ژاپنی با دیدی آرمان‌گرایانه که در مدت زمان تقریبا بیست ساله‌‌ای که در هنر هشتم فعالیت داشته، فقط سه اثر از وی پا به هستی نهاده و همان‌ها نیز از جمله ماندگارترین و خاص‌ترین تجربه‌های کل تاریخ بازی‌های ویدیویی هستند. محصولاتی به‌غایت زیبا، خلاقانه و احساسی که شاید به جرات فقط شخص خود اوئداست که توانایی و هنر هستی دمیدن به آنها را دارد. حالا تصور کنید که دومین و عظیم‌ترین ساخته‌اش، «سایه کلوسوس» (Shadow Of The Colossus) مورد بازسازی تمام قرار گرفته و در سر و شکلی نونوار و مناسب نسل هشتم، کمر همت بسته که باری‌دیگر بازیبازان را در احساسات عظیم و حماسه محنت‌وار خویش غرق کند و مجدد سرزمین ممنوعه را برای ساعاتی بدل به جولانگاه آگاهی و رویاهامان بکند. در ادامه با نقد و بررسی بازسازی بازی Shadow Of The Colossus همراه دنیای بازی باشید.

درخصوص عظمت و زیبایی Shadow Of The Colossus در پیش‌نمایشی که برایش کار کردم بسیاری از گفتنی‌ها را ذکر کردم. توضیحات مفصلی در خصوص داستان و شخصیت‌هایش ارائه کردم و از دلایل شیفتگی این‌چنینی خودم به آن توضیحاتی را ضمیمه‌اش کردم. پس اگر با این بازی آشنایی کافی ندارید، قبل از مطالعه این متن، پیش‌نمایش آن را مورد مطالعه قرار دهید و سپس با دستی پر به سراغ این متن بیایید.

بعد از تمام کردن سه‌باره‌‌ی بازی(!)، تمامی نگرانی‌هایی که در خصوص این بازسازی در ذهن داشتم و به مثابه کلوسی‌های عظیم و غول‌پیکر بازی بر ذهنم سایه افکنده‌ بودند به کناری رفتند و اجازه دادند که خورشید آگاهی و اطمینان باری دیگر با خیالی خوش و رها بر تفکراتم بی‌دریغ بتابد. BluePoint Games کار بسیار درجه یک و عالی را در خلق این بازسازی به انجام رسانده و توانسته تمامی هنر و جادوی بی‌نظیر اوئدا و تیمش را مجدد شکل بدهد. در اینکه اگر شخص اوئدا بر سر پروژه حضور پیدا می‌کرد چه نتیجه‌ای حاصل می‌شد و این بازسازی چه تفاوت‌هایی پیدا می‌کرد هیچ چیز معلوم نیست. مsلما با شاهکاری روبه‌رو بودیم که نمره ده نیز افاقه‌اش نمی‌کرد و صدالبته حالا حالا‌ها نیز شاهد عرضه‌اش نبودیم. ذهن ایده‌آل گرای اوئدا به‌ این راحتی‌ها دست از سر پروژه‌ای بر نمی‌دارد و مصلما همین آرمان‌گرایی و بدقلقی اوست که سونی را مجاب کرد برای ساخت این بازسازی به کل وی را به کناری بگذارد و تمامی افسار کار را به دست BluePoint Games ۤبسپارد. این استودیو نیز وظیفه خطیر و سنگین محول‌شده را در شکلی عالی به انجام رسانیدند.

تمام بازی همان است که نسخه سال ۲۰۰۵ بود. مکانیسم‌های گیم‌پلی، حرکات و انیمیشن‌های واندر، طراحی کلی دنیا و قصه. همه‌چیز همان است که بود و صرفا تغییراتی جزیی در طراحی محیط، ظاهر شخصیت‌ها و کنترل واندر و آگرو بوجود آمده است. در خصوص گرافیک و طراحی سرزمین ممنوعه همان‌طور که از تریلرها و اسکرین‌ها باید متوجه‌اش شده‌ باشید، با اثری تماما نسل هشتی طرفید و سازنده‌های این بازسازی عمل واقعا شگرفی را در خلق مجدد دنیای Shadow Of The Colossus و کلوسی‌های چند‌ فوتی‌اش به انجام رسانده‌اند. در نظر داشته‌ باشید که بازی اصلی در سال ۲۰۰۵ از حیث گرافیک هیولای دهشتناک و شگرفی بود برای خودش. طراحی ذرات خاک و شن‌اش، خلق محیط‌های عظیم و کلوسی‌های مهیب همگی جزو بهترین‌های آن سال‌ها بودند و حیرت و تحسین بسیاری را واداشتند. همین مساله بازسازی اثری را که صرفا گرافیکش جزو هیولاهای زمان خودش است، بدل به امری بسیار مشکل و استرس‌آور می‌کند. چالشی که خوشبختانه استودیو جدید از زیر فشار مسعولیتش، آن با موفقیت خارج می‌شود. در ادامه چند عکس از مقایسه گرافیک بازی اصلی و بازسازی قرار داده‌ام که به‌خوبی زحمات و تلاش بالای این استودیو را در خلق مجدد این اثر نشان می‌دهد.

شاید تنها تغییری در گرافیک و طراحی بازی که شاید اندکی از آن جادوی خاص نسخه اصلی بازی کاسته، تغییر نورپردازی اغراق‌آمیز و شدید آن در بسیاری از صحنه‌ها و جایگزینی‌اش با سیستم نورپردازی رئالیستی و واقع‌گرایانه‌ است. شاید در نگاه اول به‌نظرتان این تغییر مناسب و امری کاملا مورد نیاز باشد؛ ولی باید در نظر داشت که اوئدا و همکارانش از عمد با خلق سیستم نورپردازی خاص Shadow Of The Colossus سال ۲۰۰۵، قصد داشتند حس جادویی بودن و اعجاب‌انگیزی حاکم بر تمامی سرزمین ممنوعه را به بازیکن انتقال دهند. اینکه یک‌چیزی در اینجا متفاوت است، درست است که به‌شکلی عجیب همیشه آفتاب بر اینجا حکم فرماست، ابرهایی ضخیم سرتاسر این سرزمین را پوشیده‌اند و باوجود تابش بی‌وقفه خورشید، سردی و احساسی از نبودنی عجیب و غیرقابل وصف بر آن حکم‌فرماست. مجموعه‌ای از احساسات که اوعدا موفق شد با خلق اتمسفری هوشمندانه و استفاده مناسب از نورپردازی و طراحی به آن دست پیدا کند. کاری که سازنده‌های جدید با سرزمین ممنوعه انجام داده‌اند، خلق ورژن زنده‌تر و روح‌دارترش است. حالا رنگ‌ها زنده‌ترند و نورپردازی واقع‌گراست؛ گرافیک به‌لطف این تغییرات بیش از پیش می‌درخشد و کیفیت بالایش را به رخ می‌کشد، ولی از آن‌طرف مقداری از آن حس جادویی و انزوا و مرگی که در تمامی سرزمین وسیع و خالی ممنوعه جولان می‌دهد کاسته شده. تغییرات و افت ایجاد شده بسیار جزیی‌ست و صرفا برای طرفداران سینه‌چاک و جونده‌های نسخه اصلی قابل توجه است؛ ولی کنکاش در آن و بررسی تاثیرگذاری شیوه‌های مختلف طراحی و نورپردازی و تفاوت‌های حسی که در خلق اتمسفر و القای احساسات به بازیکن ایجاد می‌کنند بسیار قابل توجه و حائز اهمیت است.

گیم‌پلی بازی همان است که در نسخه‌ اصلی شاهدش بودیم. اثری را متصور شوید که هر مرحله‌اش مشتمل بر مبارزه با یک غول‌آخر چند فوتی پشمالوست! شما باید ابتدا مکان کلوسی مورد نظر را در سرزمین وسیع ممنوعه پیدا بکنید، بعد از یافتن‌اش، نقاط ضعف‌اش را متوجه شوید و این‌که چگونه باید به بخش‌های علامت‌دار و مشخص بدنش برسید تا بتوانید با شمشیرتان به وی ضربه بزنید. تازه بعد از انجام این چند مرحله، کار اصلی شروع می‌شود و آن بالا رفتن از کلوسی خوش قد و قامت است و زمین‌زدنشان است. در میان زمین و آسمان معلق، آویزان از سر یا دستان این هیولاها و با همت و اراده‌ای بس سنگین و هدفی مشخص. هر مرحله از Shadow Of The Colossus یک خان رستم است؛ یک حماسه‌ است؛ یک قصه‌ی شاعرانه از تلاش و امید است؛ عشقی جاویدان است که از صفحه مانیتور و کدنویسی‌های صفر و یکی خارج می‌شود و شما و تمامی وجودیتان را با خود و حماسه سراسر احساسش همراه و همسو می‌گرداند.
Shadow Of The Colossus اوئدا جاه‌طلبانه و آرمان‌گرایانه‌ است. با دقت‌نظر و گزیده‌چینی بی‌مثال و طراحی‌هایی که فقط تحسین و حیرت را برای‌تان به‌دنبال دارد. فضای داستان‌گویی و احساسی نابی دارد که خاص شخص اوئدا و تیمش است. با کمترین دیالوگ و کات‌سین ممکن و صرفا با قراردادن شما در پروسه انجام کار، مشابه یک سفر جاده‌ای در کنار دیگری. بدون اینکه اتفاق خاصی بیفتد، بدون اینکه رخدادی خارج از اتفاقات معمول به‌وقوع بپیوندد، شما چنان در زمان حالی تماما محسور شور و سرور غرقید که اصلا متوجه‌اش نیستید؛ اصلا به آن فکر هم نمی‌کنید و این جادوی اوئدا و بازی‌هایش است. چنان مشغول بالا و پایین پریدن و کمک به یکدیگر هستید، از این نقطه به آن نقطه، از این پرتگاه به آن پرتگاه، از این کلوسی به آن کلوسی که اصلا متوجه نیستید که چقدر به‌یکدیگر نزدیک هستید. چه‌قدر با هم خوبید و بدون اینکه متوجه‌اش باشید، عشق و دوستی عظیمی را میان شخصیت‌های بازی و خودتان احساس می‌کنید. انگاری سال‌هاست که می‌شناسیدشان، آن هم بدون هیچ‌گونه صحبت و حرف که از جمله مهم‌ترین راه‌های ارتباطی و شناخت انسان‌هاست. صرفا با پیش هم بودن و شکل‌دادن یک درک متقابل؛ صرفا با داشتن درد و هدفی مشترک و تلاش بی‌وقفه برای دست‌یابی به آن.

دوست و همکار عزیزم، «محمد رجایی» در نقدی که برای ریمستر دوازدهمین «فانتزی نهایی» کار کرده‌ بود، در مقدمه‌اش به توضیح مفصلی درخصوص چیستی یک بازسازی و ریمستر و توجه به جنبه‌های هنری و ارزش وجودیش ارائه کرد و به طرح این پرسش برآمد که چه بازسازی را ما هنر می‌دانیم؟ اثری که صرفا همان ساخته قبلی را با سر و شکلی نونوار و مناسب زمانه کنونی، بدون تغییر محتوایی مجدد راهی بازار و بازی‌کننده‌های جدید بکند و یا لازم است که تغییرات محتوایی و وجودی نیز شامل حال کلیت‌اش بشود؟ جواب محمد به این سوال کاملا معلوم است؛ ولی برای شخص بنده، واقعا فرقی ندارد. از آنجایی که خود اوئدا بالای سر این بازسازی نبود، هرگونه تغییری، مشابه تغییر نورپردازی، می‌توانست به منزله فاصله‌گیری و ایجاد رخنه‌ای در پیکره یک‌دست و بی‌نظیر Shadow Of The Colossus و جادوی بی‌نظیرش باشد. از آن‌طرف، بازسازی عین به عین هرآنچه که پیش‌تر وجود داشت و صرفا ارتقای ویژگی‌های گرافیکی و ظاهری نیز چندان گزینه ایده‌آلی نیست. چرا وقتی فرصت بازسازی یک عنوان پیش‌پایمان قرار می‌گیرد، از آن فرصت طلایی در راستای ارتقای تمامیت وجودی و کلیت کار بهره نگیریم و کیفیت و تاثیرگذاری احساسی و ذهنی محصول را چندین پله ارتقا ندهیم؟ چرا نباید شاهد بازسازی می‌بودیم که تجربه کلی بازی اصلی را نه صرفا در خلق مجدد همانی که بود در ظاهری زیباتر، بلکه در محتوایی عمیق‌تر و پرداختی ظریف‌تر چندین پله ارتقا می‌داد و محصول ساختارشکن و بی‌نظیری را خاص روزگار حال تحویل هستی می‌داد. در اینکه سونی و بلوپوینت راه محافظه‌کارانه‌ای را پیش گرفتند هیچ شکی نیست، خلق مجدد این شاهکار، آن نیز بدون حضور خالقان اصلی و آن هم در این کیفیت و زیبایی کنونی، امری نیست که به‌راحتی به‌دست بیاید و نیاز به هنر و تلاش بسیار بالایی دارد. ولی‌ ای‌کاش لااقل در دیگر پروژه‌های این چنینی سازنده‌ها نه در خلق عین به عین هرآنچه که بود، بلکه در ارتقای تمامیت ساخته پیشین در سطح و لولی بالاتر اهتمام بورزند و از اتکای کامل بر روی نوستالژی دست‌پوشی‌ کنند. ضمن بازی با نوستالژی، خاطرات جدید و ناب بسازند و بازسازی را بدل به عنوانی بس‌ کامل‌تر و قوی‌تر کنند.

تغییرات اندکی در کنترل واندر و آگرو ایجاد شده است. دیگر برای غلت خوردن نیازی نیست دکمه گرفتن را نگه‌دارید و سپس دکمه پرش را بزنید. تک دکمه‌ای به رسم بازی‌های مدرن کنونی عمل غلت را به انجام می‌رساند. دکمه پرش نیز عوض‌ شده؛ البته در تنظیمات کنترلر، تمامی تنظیمات بازی اصلی موجود است و درصورت دلخواه می‌توانید آن را برای خودتان فعال کنید. کنترل آگرو نیز مقداری آسان‌تر و دم‌دستی‌تر گشته. اوئدا از عمد در Shadow Of The Colossus سال ۲۰۰۵ کنترل وی را مقداری بدقلق طراحی کرده‌ بود. چرا که به‌نظر او آگرو یک اسب است و ماشین نیست که قرار باشد از تمامی دستورات و اوامر شما عین به عین پیروی کند. این عمل در این بازسازی نیز به‌چشم می‌خورد. بعضی اوقات به حرف‌تان گوش نمی‌دهد، در شرایط مختلف خودش می‌ایستد و وقعی به دستورات‌تان نمی‌دهد. همین عمل ساده ولی پرریسک اوئدا و همکارانش، به آگرو پرسوناژ و موجودیتی بسیار بیشتر از یک وسیله نقلیه بخشید. نگاهی بیندازید به آثاری که در آن شما سوار بر اسب می‌شوید. «رستگاری سرخ‌پوست مرده»، «کیش قاتل: برادری»، «افسانه زلدا: نبض طبیعت» و بسیاری از عناوین دیگر که در آن این موجود زیبا و باوقار چهارپا، صرفا نقش وسیله نقلیه شما و ایجاد صدای یورتمه‌رفتن دلنشین را دارد و بس؛ ولی در «سایه کلوسوس» این‌چنین نیست. آگرو بدون اینکه حتی کلمه‌ای به رسم‌فانتزی‌های این‌چنینی زبان به سخن بگشاید، یا خود بازی وقت خاصی را به‌طور اختصاصی صرف بخشیدن شخصیت و ویژگی‌های خاص به وی‌ بکند هستی و موجودیت پیدا می‌کند. برای بازیکن معنادار می‌شود و رابطه‌ی دوست‌داشتنی و زیبایش با واندر بسیار ملموس و ناب می‌گردد. دست‌یابی به این رخداد و مهم، امر اصلا ساده‌ای نیست که فکر کنید هر خالقی می‌تواند به‌راحتی با مقداری صرف وقت به آن دست‌ یابد. ما آثار بسیاری داریم که شخصیت‌هایش آدمی‌زادند و کلی خط دیالوگ و ساعت بسیاری شخصیت‌پردازی دارند و باز با این وجود شخصیت‌هایشان شکل نمی‌گیرد. نمی‌توانند پا را از مترسکی مضحک فراتر بگذارند و کمترین احساسی را در بازیکن در خصوص خود برانگیزند. حالا ببینید بازیسازان این اثر چقدر می‌توانسته‌اند خلاق و هنرمند باشند که این‌چنین یک اسب را دوست‌داشتنی و قابل‌توجه بنمایند.

مهمی که با آگرو به زیبایی حاصل‌ شد، در خصوص رابطه واندر با مونو نیز صادق است. بازی هیچ توضیحی در خصوص «لور» (Lore) و بک‌استوری دنیا و شخصیت‌ها نمی‌دهد. این شمایید که باید قطعات مختلف پازل قصه بازی را با خلاقیت و اندک نشانه‌های موجود در اثر کنار هم قرار دهید و حتی خلق‌اش کنید. با این وجود، وقتی متوجه نگاه‌های خیره و غم‌زده واندر به دختر می‌شویم، وقتی تلاش‌های بی‌وقفه‌ و غیرممکن‌اش را می‌بینیم، وقتی اندک‌اندک تباه‌شدنش را شاهدیم و در دست‌یابی به این تراژدی محنت‌زده همراهیش می‌کنیم، عشق و احساس شکل می‌گیرد و خودش را به در و دیوار پیکره وجودی و آگاهی‌مان می‌کوبد. احاطه‌مان می‌کند و از چپ و راست به هستی‌مان مشت می‌کوبد و ما را در هنر بی‌انتهای خود می‌بلعد. سازنده‌های بازی به‌زیبایی هرچه تمام‌تر رسانه بازی‌های ویدئویی را متوجه شده‌اند و دست به خلق اثر و داستان‌پردازی زده‌اند که به جرات شاید فقط در هنر هشتم بتواند این‌چنین تاثیرگذار و زیبا ظاهر بشود. این‌چنین فرد را با خودش همراه سازد و روی تاثیر بگذارد. آن نیز در اثری با قصه‌ای مینیمال که به‌ظاهر کمترین تلاشی برای داستان‌سرایی نمی‌کند. ولی چه غوغایی‌ست در آن زیرلایه‌های احساسی و هنری که ناخودآگاه‌مان را وارد رویایی سراسر لذت و سرور می‌کند.
«کو اوتانی» (Kow Otani) نیز برای نواختن مجدد قطعات بی‌نظیری که خلق کرده‌ بود، بازگشته و باری‌دیگر به‌لطف هنر موسیقیایی والایش تمامی احساسات و تفکرات جاری در بطن بازی را به چندین پله بالاتر ارتقا بخشیده‌ است و بیش از پیش بازیکن را درگیر اتفاقات و حماسه‌های بازی می‌کند.

Shadow Of The Colossus را بازی کنید. می‌خواهد نسخه سال ۲۰۰۵ باشد، می‌خواهد ورژن HD سال ۲۰۱۱ باشد و یا این بازسازی باکیفیت. تجربه‌اش کنید و با معنایی زیبا و خلاقانه از هنر و بازی ویدئویی آشنا شوید. خودتان را در دنیای خالی و سرد سرزمین ممنوعه رها کنید و بگذارید جریان سیال احساسات و عشق وجودتان را لب‌ریز بگرداند. سوار بر آگرو شوید و یورتمه‌کنان به صدای حرکت نسیم بر روی پهنه‌های سرسبز گوش فرا دهید. پرواز کبوتر‌های سفیدرنگ و عقاب‌های پرابهت را نظاره کنید. به دیدار مونوی خفته بروید و بگذارید که جادوی بازی شما را آرام‌ارام در خود حل بکند. به رویاهایتان دست‌یابد و بدل به بخشی از وجودیت‌تان شود.

Resolution

Platform: PS4 – Score: 9.5 out of 10

Shadow Of The Colossus is a must-play for anyone who loves any kind of art. Play this game if you want to experience art in the body of a video game. Let yourself go in a cold world in which love makes the cold world, warmer and more beautiful and be sure, Shadow Of The Colossus knows how to drown you in a world full of meaning, wonder, and mystery.