نقد بازی The Sojourn

در این مطلب قصد داریم به نقد بازی The Sojourn که یکی از بازی‌های خاص امسال در ژانر پازل است بپردازیم. Sojourn در لغت به معنی اقامت موقت است؛ با استعاره، می‌توان این کلمه را به دنیای ما و «زندگی» نسبت داد. این نام انتخابی هوشمندانه برای بازی‌ای است که قصد دارد بدون هیچ دیالوگی، داستان سرنوشت یک قهرمان را روایت کند. لازم به ذکر است که این نقد پس از تجربه‌ی تقریباً هفت ساعته و اتمام بازی مذکور، بر اساس نسخه‌ی منتقدین رایانه‌های شخصی نوشته شده است. در ادامه با نقد بازی The Sojourn با دنیای بازی همراه باشید.

سرگذشت

بازی The Sojourn یک عنوان ماجرایی اول شخص معمایی است که تیم Shiftng Tides در حالتی شبه مستقل آن را توسعه داده و ناشر بازی هم iceberg interactive است. پیش‌تر در نقد eTherborn از حال و روز کنونی ژانر معمایی گفتیم و نیازی به تکرار نیست؛ اما از انتشار بازی روی پلتفرم‌های اصلی گیم، یعنی رایانه‌های شخصی و کنسول‌های نسل هشتمی سونی و مایکروسافت، می‌شود فهمید که The Sojourn از معدود بازی‌های معمایی است که هدفی فرا‌تر از سرگرمی صرف دارد. البته لازم به ذکر است The Sojourn روی رایانه‌های شخصی به صورت انحصار زمانی برای لانچر Epic Games Store عرضه شده است. اسفند ماه امسال بازی از انحصار لانچر اپیک خارج خواهد شد و برای کاربران استیم نیز در دسترس قرار خواهد گرفت.

بازی The Sojourn داستان می‌گوید؛ داستانی از پیش از تولد، تا فرا‌تر از مرگ یک فهرمان؛ و البته بدون حتی یک خط دیالوگ. روایت صامت بازی می‌توانست زیبایی بهترین بازی صامت تاریخ، یعنی «سفر» (Journey) را تا حدی تداعی کند، اما اگر The Sojourn را علی رغم صامت بودن، شعار‌زده بدانیم، ادعای باطلی نیست.

روایت

بازی با این که در تمام زمان روایت خود صامت است ولی یادداشت‌ها، یا بهتر است بگوییم پند‌هایی (شعار‌هایی) در بطن بازی وجود دارند که سازنده‌ها از همان ابتدا قصد دارند بار محتوایی اثر را با کمک آنها افزایش بدهند. برخی از این پند‌ها در روند اصلی بازی هستند و اغلب‌شان در کتیبه‌هایی جای دارند که برای دست‌یابی و مطالعه‌ی آن‌ها، مخاطب باید با چالش‌هایی اضافی سر و کله بزند. البته که گرفتن اچیومنت و تروفی محرک بسیار قوی‌تر و مهم‌تری برای اغلب گیمر‌های امروزی است، تا صرفاً خواندن یک پند!

حال شاید تصور چنین باشد که اگر این پند‌ها را از بازی حذف کنیم، با روایتی صامت و ادبی، به دور از از محتوای شعار‌زده طرف خواهیم بود؛ ولی واقعیت این است که داستان The Sojourn یک داستان ارزشی و محتوا محور است، نه یک اثر ادبی همچون Journey. لازم به ذکر است، اطلاعات بند بعدی این نوشته ممکن است داستان بازی The Sojourn را لو بدهد و حاوی اسپویل داستانی باشد.

آغاز اسپویل

بازی The Sojourn داستان زندگی قهرمان قصه، از زمان تولد (یا حتی قبل‌تر از آن) تا زمانی که او به دنبال کسب علم می‌رود را روایت می‌کند. جنس داستان The Sojourn بوی اعتراض می‌دهد. آن جایی که حکیم و قاضی و رئیس سربازان، نماد حاکمان و بازوان سیستم می‌شوند؛ سیستمی که از جهل مردم خود تغذیه می‌کند و برای تثبیت این جهل، چشمان مردم را با پارچه‌هایی نمادین و سفید رنگ می‌پوشاند. پس از قسمت مکتب (جایی که قهرمان و چند تن از دوستانش آن‌جا کسب علم می‌کنند)، ناگهان این سیستم شروع به ظلم و ستم می‌کند. از طرفی، کمی بعد با قهرمان همراه می‌شویم که بر جهل پدرانش فائق می‌آید و می‌فهمد که در تمام این مدت تنها توهمی از بینایی داشته است. قهرمان بصیرت می‌یابد و در نقش ناجی به نزد مردمش باز می‌گردد تا بساط ظلم حکیم و قاضی و فرمانده‌ی سربازان را برچیند.

پایان اسپویل

افسانه

سر تا پای The Sojourn نماد است و هرجا در استفاده از آرایه‌ی نماد افراط شود، بوی شعار‌زدگی به مشام می‌رسد. البته که دغدغه‌ی مضمون داشتن و به کار‌گیری محتوای جهت‌مند در یک اثر اجتناب ناپذیر است؛ اما شعار‌زدگی زمانی رخ می‌دهد که خالق اثر به خیال خود بر ارزشی (برای مثال آزادی) تاکید متداوم می‌کند و به اثر خود، همچون آیه‌ای روشنی بخش می‌نگرد.

اتفاقی که در این میان می‌افتد این است که مخاطبین سطحی که اهمیت چندانی به سخنان سازنده نمی‌دهند، بی تفاوت از کنار آن رد می شوند. مخاطبان دغدغه‌مند هم معمولاً اثری که سعی در تعلیم دارد و مخاطب را به چشم یک شاگرد می‌نگرد، پس می‌زنند. در این بین، تنها هنر است که قربانی روشنگری خالق اثر می‌شود.

بازی The Sojourn در خلال معما‌های مختلفش روایت خود را به پیش می‌برد. ما در نقش قهرمان قرار می‌گیریم و با هر معمایی که حل می‌کنیم، بیشتر به آگاهی و رشد می‌رسیم. معما‌های بازی به دو دسته‌ی اصلی و اختیاری تقسیم می‌شوند و البته اغلب معما‌های اصلی نیز یک قسمت اضافی اختیاری دارند. با توجه به مکانیک‌های مختلفی که برای معما‌ها در نظر گرفته شده، شاهد تنوع خوبی در طراحی بازی هستیم.

مکانیک‌هایی که بر پایه‌ی ورود و خروج به «جهان تاریکی» کار می‌کنند و معما‌ها و پازل‌های بازی نیز بر همین اساس عمل می‌کنند. به مرور پیشروی در بازی مکانیک‌های جدیدی مثل آینه، درگاه، چشم و… نحوه‌ی تعامل مخاطب با این جهان تاریکی را گسترش داده و البته در کل، معما‌های بازی را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند.

متاسفانه بازی‌‌ساز در ایجاد تعادل مناسبی بین مراحل نا‌موفق بوده است؛ به این معنی که معما‌ها و مراحل مختلف بازی Sojourn روند مناسبی از آسان به دشوار ندارند. در طول تجربه‌ی بازی Sojourn ممکن است پیش بیاید که پس از معمایی بسیار سخت، با معمایی آسان مواجه شوید.

بازی Sojourn چالش برانگیز است و به خصوص در مراحل اضافی و سخت‌تر خود، به کسی باج نمی‌دهد. اما سختی معما‌ها به کنار، برخی مواقع این تعامل مخاطب با بازی است که سخت می شود. هرچند موسیقی زیبا و آرامش‌بخش  بازی مخاطب را دعوت به آرامش و تفکر می‌کند، ولی در برخی مراحل با محیط وسیع، عدم توانایی دویدن واقعاً آزار‌دهنده است. بله در The Sojourn نمی‌توان دوید. این در کنار برخی اشکالات در طراحی مراحل بازی که به خصوص در مراحل انتهایی دیده می‌شود، حتی می‌تواند برای طرفداران سبک معمایی نیز آزار‌دهنده باشد.

با وجود مشکلاتی در طراحی مراحل بازی، کمتر ایراد فنی در گرافیک آن به چشم می‌خورد. در زمانه‌ای که گاها بازی‌های مستقل هم دچار باگ‌های گرافیکی می شوند، باید به سازندگان The Sojourn بابت این پورت روان و به جرات بی‌ایراد تبریک گفت. گرافیک فنی عاری از ایراد، در کنار استایل گرافیکی منحصر به فرد و طراحی خیلی خوب محیط‌ها، به خصوص پس‌زمینه‌هایی که در زمان حل پازل‌ها دیده می شوند، The Sojourn را بدون شک به عنوان یکی از زیبا‌ترین مستقل‌های سال ۲۰۱۹ از نظر بصری مطرح می‌کند.

مقصد نهایی

بازی Sojourn سخت است؛ سخت در حل پازل‌هایش و سخت در فهمیدن چیزی که می‌خواهد در ورای نماد‌های فراوانش ارائه بدهد. با این حال اگر بتوانیم از آزار‌دهندگی شعار‌زدگی و عدم توانایی دویدن آن چشم‌پوشی کنیم، آن گاه با خیال راحت می‌توانیم با یک فنجان قهوه داغ در دست، از مناظر دیدنی، موسیقی آرامش‌بخش و معماهایش لذت ببریم.

Verdict
Platform : PC – Score : 7/10
The Sojourn is hard; hard in its puzzles and hard in figuring out what games tries to say behind its symbolism. NoneTheless this extreme symbolism and The lack of ‘running’ ability would be annoying, but if we can put These aside, we can surly enjoy The environment, music and challenging puzzles of The game.

(نقد و بررسی بازی Sojourn بر اساس نسخه‌ی منتقدین بازی که توسط توسعه‌دهندگان آن در اختیار دنیای بازی قرار گرفته نوشته شده است.)